Page Text
________________
#જીજાજી શ્રી મહાવીર દર્શન
ક (૧૪) જ્યારે જીવને સામાન્ય જ્ઞાનસ્વભાવના અવલંબને સામાન્ય તરફની એકાગ્રતાથી વિશેષ જ્ઞાન થાય છે ત્યારે તે સમ્યક મતિરૂપ થાય છે, તે મતિજ્ઞાનરૂપ અંશમાં, પરાવલંબન વગર, નિરાલંબી જ્ઞાન સ્વભાવની પૂર્ણતાની પ્રત્યક્ષતા આવી જાય છે. -
(૧૫) આત્માનો જ્ઞાન સ્વભાવ કોઇ સંયોગોના કારણે નથી. ધર્મ ક્યાંય બહારમાં નથી, પણ પોતાનો જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવ તે જ ધર્મ છે. આમાં તો બધા શાસ્ત્રોનું રહસ્ય આવી ગયું. કોઈ કોઈનું કાંઇ ન કરી શકે એ વાત પણ આમાં જ આવી ગઈ. જડ ઈન્દ્રિય આત્માના જ્ઞાનની અવસ્થા કરે નહિ અને આત્માનું જ્ઞાન પરતું ન કરે, આ રીતે જ્ઞાન સ્વભાવની સ્વતંત્રતા આવી.
(૧૬) બધા સમ્યફ મતિ જ્ઞાનીઓનું જ્ઞાન નિમિત્તના અવલંબન વગર સામાન્ય સ્વભાવના અવલંબનથી કાર્ય કરે છે, તે કારણે સર્વ નિમિત્તોના અભાવમાં - સંપૂર્ણ અસહાયપણે સામાન્ય સ્વભાવના અવલંબને વિશેષરૂપ જે કેવળજ્ઞાન પૂર્ણ પ્રત્યક્ષ છે તેનો નિર્ણય વર્તમાન મતિજ્ઞાનના અંશ દ્વારા તેને થઇ શકે છે. જો પૂર્ણ અસહાય જ્ઞાનસ્વભાવ મતિજ્ઞાનના નિર્ણયમાં ન આવે તો વર્તમાન વિશેષ અંશરૂપ જ્ઞાન-મતિજ્ઞાન પરના અવલંબન વગર પ્રત્યક્ષરૂપ છે તેનો નિર્ણય પણ ન થાય. સામાન્ય સ્વભાવના આશ્રયે જે વિશેષરૂપ મતિજ્ઞાન પ્રગટયું તે મતિજ્ઞાનમાં કેવળજ્ઞાન પ્રત્યક્ષ છે. અંશ પ્રગટ્યો છે તે અંશીના આધાર વગર હોય નહિ, તેથી અંશીના નિર્ણય વગર અંશનો નિર્ણય થાય નહિ.
સામાન્ય સ્વભાવની પ્રતીતિ કરતું વર્તમાન નિર્મળ સ્વાવલંબી જ્ઞાન પ્રગટયું તે સાધક છે, અને તે પૂર્ણ સાધ્યરૂપ કેવળજ્ઞાનને પ્રત્યક્ષ જાણતું પ્રગટ થાય છે. તે સાધકજ્ઞાન સ્વાધીન પણે અંતરના સામાન્યજ્ઞાનની શકિતના લક્ષે વિશેષ-વિશેષરૂપ પરિણમતું સાધ્ય કેવળજ્ઞાનપણે પ્રગટ થાય છે. આ જાગવું તે ધર્મ છે.
જ્ઞાન તો માત્ર જ્ઞાનને જ જાણે છે. (૧) આત્મા વસ્તુ છે જ્ઞાન સ્વરૂપ. એ જ્ઞાનની ઉત્પત્તિ થાય તે જ સમયે રાગાદિ વિકલ્પ ઉપન્ન થાય છે. કાળ એક છે, ક્ષેત્ર એક છે, પણ ભાવ ભિન્ન છે! આમ અતિ નિકટતાને લઇને ચેત્ય-ચેતક ભાવનો સદ્ભાવ હોવાથી રાગ છે એ જાણાવા યોગ્ય ચેત્ય છે અને આત્મા જાગનાર ચેતક છે.
(૨) રાગ જણાવા લાયક છે; આત્મા જાણનાર છે. એ બંને એક નથી રાગનું બંધ લક્ષણ છે. (દુઃખ લક્ષણ છે), આત્મા જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપ છે. તેનું જ્ઞાન લક્ષણ છે. આમ બંનેના લક્ષણ જુદા હોવાથી ચીજ બંને જુદી છે. છતાં એક ક્ષેત્રે અને એક કાળે હોવાથી નજીકપણું છે. તેથી અજ્ઞાનીને
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |