Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 110

જજ
શ્રી મહાવીર દર્શન કરી (૬) ‘જીવાદિનું શ્રધ્ધાન સમકિત” એમ જે કહ્યું ત્યાં આ (એકયિાદિ) જીવ છે અને આ (ઘટપટાદિ) અજીવ છે એવી શ્રધ્ધાની વાત નથી. પરતું જીવ જ્ઞાયક ભાવે વીતરાગ સ્વભાવે છે અને રાગસ્વભાવે-કર્મસ્વભાવે નથી એવી સ્વભાવ-વિભાવતી ભિન્નતાના શ્રધ્ધાનરૂપજેવીતરાગી પરિણતિ થવી તે સમકિત છે. “શ્રધ્ધાન સ્વભાવે જ્ઞાનનું થયું ત્યાં જ્ઞાન એટલે આત્મા, જ્ઞાન કેમ લીધું? કે ઓલો રાગ નહિ, રાગનો અભાવ સૂચવવો છે. વ્રતાદિનો રાગ જે વિભાવ છે, વિકાર છે તેનાથી રહિત જ્ઞાનનું થવું એટલે કે આત્માનું પરિણમવું એમ વાત છે. અહાહા! વીતરાગ સ્વરૂપી આત્મા સ્વરૂપના શ્રધ્ધાનરૂપ વીતરાગ પરિણતિએ પરિણમે તેને સમ્યગ્દર્શન કહ્યું છે. બહુ સૂક્ષ્મ વાત છે ભાઈ!
(૭) જીવાદિ પદાર્થોના શ્રધ્ધાન સ્વભાવે એટલે કે જેવો અંદર પોતાનો શ્રધ્ધાસ્વભાવ છે તેવો શ્રધ્ધાનસ્વભાવે પર્યાયમાં આત્માનું થયું તે સમ્યગ્દર્શન છે. અહાહા...આત્મા પોતે સદાય વીતરાગસ્વરૂપ જ છે અને શ્રધ્ધાનરૂપ જે દશા થાય તે પણ વીતરાગની પર્યાય છે.
(૮) ‘જીવાદિ પદાર્થોના જ્ઞાનસ્વભાવે જ્ઞાનનું થવું-પરિણમવું તે જ્ઞાન છે. અહીં પરલક્ષી જ્ઞાનની વાત નથી. અહીં તો આત્માના જ્ઞાનનું અંતરમાં સ્વસંવેદનરૂપે, સ્વના પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનપણે થવું તેને જ્ઞાન કહે છે. આ તો સદા જ્ઞાનસ્વભાવી ભગવાન આત્મા પોતાના સ્વરૂપના જ્ઞાનરૂપે થઈ પરિણમે એને જ્ઞાન કહે છે અને એ વીતરાગી પર્યાય છે.
(૯) જીવાદિ પદાર્થોના જ્ઞાનસ્વભાવે જ્ઞાનનું એટલે આત્માનું થવું-પરિણમવું અર્થાત્ જ્ઞાનની પર્યાયનું એક જ્ઞાયકના લક્ષે જ્ઞાનરૂપે પરિણમવું એને સમ્યજ્ઞાન કહે છે. આ સમ્યજ્ઞાનની જે પર્યાય છે તે વીતરાગી પર્યાય છે. . (૧૦) આગળ પણ આવી ગયું ને કે-જ્ઞાનની પર્યાયમાં જ્ઞાયક આત્મા જ જણાય છે, પણ અજ્ઞાનીનું જ્ઞાયક ઉપર લક્ષ-દષ્ટિ નથી તેથી તેનું જ્ઞાન મિથ્યા છે અને જ્ઞાનીનું લક્ષ-દષ્ટિ જ્ઞાયક ઉપર છે તેથી તેનું જ્ઞાન સમ્યજ્ઞાન છે. જ્ઞાનસ્વભાવના લક્ષે પરિણમતું જ્ઞાન તે જ્ઞાન છે. ચૈતન્યનું ચૈતન્ય સ્વભાવે થવું. પરિણમવું એને જ્ઞાન કહ્યું છે, અને તે મોક્ષનો માર્ગ છે. જ્ઞાનની સાથે રાગને ભેળવે એ વીતરાગમાર્ગ નથી. (૧૧) રાગાદિના ત્યાગ સ્વભાવે જ્ઞાનનું થવું-પરિણમવું તે ચારિત્ર છે'.
જેમાં અતીન્દ્રિય આનંદનું પ્રચુર વદન હોય એવી રાગના ત્યાગરૂપ આનંદની દશારૂપે આત્માનું થવું એ ચારિત્ર છે. પરથી ખસ અને સ્વમાં વસ. બસ સ્વમાં વસવું તે ચારિત્ર છે. જો ચારિત્રની ભાવના છે તો વ્રતાદિના વિકલ્પથી ખસી જા અને ચૈતન્ય સ્વભાવમાં આવી જા.