________________
૧૪૯
જ્યારે ઇચ્છા દૂર થાય અને સર્વ વિષયોનું એક સાથે ગ્રહણ રહ્યા કરે તો એ દુ:ખ મટે. હવે ઇચ્છા તો મોહ જતાં જ મટે અને સર્વનું એક સાથે ગ્રહણ કેવળજ્ઞાન થતાં જ થાય. તેનો એક જ ઉપાય છે. મોક્ષમાર્ગ...સમ્યગ્દર્શનસમ્યજ્ઞાન-સમ્યગ્વારિત્રની એકતારૂપ મોક્ષમાર્ગ. એ જ સાચો ઉપાય જાણવો.
જે જીવોને દુ:ખોથી છૂટવું હોય તેમણે ઇચ્છા દુર કરવાનો ઉપાય કરવો અને ઇચ્છા ત્યારે જ દૂર થાય જ્યારે મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન અને અસંયમનો અભાવ થઈ સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય. માટે એ જ કાર્યનો ઉદ્યમ કરવો યોગ્ય છે. - એ પ્રમાણે સાધન કરતાં જેટલી જેટલી ઇચ્છા મટે તેટલું તેટલું દુ:ખ દૂર થતું જાય અને મોહના સર્વથા અભાવથી જ્યારે ઇચ્છાનો સર્વથા અભાવ થાય ત્યારે જે દુ:ખ મટી સત્ય સુખ પ્રગટે.
વળી જ્યારે જ્ઞાનાવરણ-દર્શનાવરણ-અંતરાયનો અભાવ થાય ત્યારે ઇચ્છાના કારણરૂપ ક્ષાયોપથમિક જ્ઞાન-દર્શનનો વા શક્તિહીનપણાનો પણ અભાવ થાય છે, અનંત જ્ઞાન-દર્શન-વીર્યની પ્રાપ્તિ થાય છે, તથા કેટલાક કાળ પછી અઘાતિ કર્મોનો પણ અભાવ થતા ઇચ્છાના બાહ્ય કારણોનો પણ અભાવ થાય છે. કારણ કે મોહ ગયા પછી કોઈ કાળમાં એ કારણો કિંચિત્ ઇચ્છા ઉપજાવવા સમર્થ નથી. મોહના અસ્તિત્વમાં જ એ કારણ હતાં તેથી તેને કારણ કહ્યા. તેનો પણ અભાવ થતાં તે સિદ્ધપદને પ્રાપ્ત થાય
હવે દુ:ખનો વા દુ:ખના કારણોનો સર્વથા અભાવ હોવાથી સદા કાળ અનુપમ અખંડિત સવોત્કૃષ્ટ આનંદ સહિત અનંત કાળ બિરાજમાન રહે છે.
એ પ્રમાણે સિદ્ધોને સર્વ કર્મોનો નાશ થવાથી સર્વ દુઃખોનો પણ નાશ થયો છે. દુઃખનું લક્ષણ આકુળતા છે. હવે આકુળતા તો ત્યારે જ હોય કે
જ્યારે કઈક ઈચ્છા હોય. એ ઈચ્છા અને ઈચ્છાના કારણોનો સર્વથા અભાવ થવાથી તેઓ સર્વ દુ:ખ રહિત નિરાકુળ અનંત સુખ અનુભવે છે. પુરુષાર્થથી જ મોક્ષ પ્રાપ્તિ : ૧. આત્માનું પરમ હિત મોક્ષ જ છે. સ્વતંત્ર પરિપૂર્ણ શુદ્ધ દશા પ્રગટ કરવી તે જ
પરમ હિત છે, માટે તેનો જ ઉપાય કર્તવ્ય છે, નિમિત્તને લાવવા કે પુણ્ય કરવું