________________
૧૪૮
૨. તેમાં અનેક બાહ્ય કારણોની જરૂર હોવાથી તેનું નિમિત્ત મેળવે છે. ૩. અનેક પ્રકારના વસ્ત્રાદિક, ભોજનાદિક, પુષ્પાદિક, આભૂષણાદિક, ગાયન
વાજિંત્રાદિકનો સંયોગ મેળવવા માટે ઘણો જ ખેદ ખિન્ન થાય છે. ૪. વિષયોને પોતાને આધીન રાખવાનો ઉપાય કરે છે, અને શીઘ શીઘ તેનું ગ્રહણ
કર્યા કરે છે. ૫. વળી ઇન્દ્રિયો વડે તો એક કાળમાં કોઈ એક જ વિષયનું ગ્રહણ થાય છે, પણ
આ જીવ ઘણાં વિષયો ગ્રહણ કરવા ઇચ્છે છે તેથી ઉતાવળો બની જલદી જલદી એક વિષયને છોડી અન્યને ગ્રહણ કરે છે, વળી તેને છોડી અન્યને ગ્રહણ કરે છે. એ પ્રમાણે વિષયોને અર્થે વલખાં મારે છે અને પોતાને જે ભાસે તેવા ઉપાય કર્યા કરે છે, પણ એ ઉપાય જૂઠા છે, કારણ કે એ બધાનું એ જ પ્રમાણે થવું
પોતાને આધીન નથી, મહા કઠણ છે. ૭. ભોજનાદિક વડે ઇન્દ્રિયો પુષ્ટ કરવાથી કાંઈ સિદ્ધિ થતી નથી, પરંતુ કષાયાદિક
ઘટાવાથી કર્મનો ક્ષયોપશમ થતાં જ્ઞાન-દર્શન વધે છે અને ત્યારે જ વિષય
ગ્રહણની શક્તિ વધે છે. ૮. વળી વિષયોનો સંયોગ મેળવે છે, પણ તે ઘણા વખત સુધી ટકતો નથી અથવા
સર્વ વિષયોનો સંયોગ મળતો જ નથી, એથી એને આકુળતા રહ્યા જ કરે છે. ૯. વળી એ વિષયોને પોતાને આધીન રાખી જલદી જલદી ગ્રહણ કરવા ઇચ્છે
છે પણ તે પોતાને આધીન રહેતા નથી, કારણ કે એ જુદા જુદા દ્રવ્ય પોત
પોતાને આધીન પરિણમે છે અથવા કર્મોદય આધીન પરિણમે છે. . ૧૦. આવી રીતે અનેક ઉપાય કરવા છતાં પણ કર્મના નિમિત્ત વિના સામ્રગી મળતી
નથી. છતાં આ જીવ અતિ વ્યાકુળ બની સર્વ વિષયોને યુગપતું ગ્રહણ કરવા માટે વલખાં મારે છે. તેમ સર્વ ગ્રહણની જેને ઇચ્છા છે તેને કોઈ એક વિષયનું ગ્રહણ થતાં ઇચ્છા કેમ મટે? અને ઇચ્છા મટ્યા વિના સુખ પણ થાય નહિ.
માટે એ બધાં ઉપાય જૂઠા છે. દુઃખ નિવૃત્તિનો સાચો ઉપાય :
એ પ્રમાણે આ સંસારી જીવે સુખ માટે કરેલા ઉપાયો જૂઠા જાણવા. તો સાચો ઉપાય શો છે?