Page Text
________________
૧૪૧
અને ભાવ કર્મથી દ્રવ્ય કર્મ-એ જ પ્રમાણે પરસ્પર કારણ-કાર્ય ભાવ વડે
સંસાર ચક્રમાં પરિભ્રમણ થાય છે. ૧૪. નો કર્મ: વળી નામ કર્મના ઉદયથી શરીર થાય છે તે દ્રવ્ય કર્મવત્ કિંચિત્ સુખ
દુ:ખનું કારણ છે, માટે શરીરને નો કર્મ કહીએ છીએ. ૧૫. હવે એ કર્મબંધનરૂપ રોગના નિમિત્તથી જીવની જ્ઞાન-દર્શનાવરણ, મિથ્યાત્વરૂપ,
અંતરાયરૂપ તેમજ વેદનીય કર્મોદયજન્ય, આયુકર્મોદયજન્ય, નામકર્મોદયજન્ય તથા ગોત્રકર્મોદયજન્ય એમ જુદી જુદી અવસ્થાઓ થાય છે અને મોહના
ઉદયથી આત્મા સુખી-દુ:ખી થાય છે. કર્મ બંધનરૂપ રોગના નિમિત્તથી થતી જીવની અવસ્થાઓ:
પ્રથમ તો આ જીવનો સ્વભાવ ચૈતન્ય છે. એટલે સર્વ દ્રવ્યોના સામાન્ય વિશેષ સ્વરૂપને પ્રકાશવાવાળો છે. જેવું એમનું સ્વરૂપ હોય તેવું પોતાને
પ્રતિભાસે છે એનું જ નામ ચૈતન્ય છે. ત્યાં સામાન્ય સ્વરૂપ પ્રતિભાસનનું - નામ દર્શન છે તથા વિશેષ પ્રતિભાસનનું નામ જ્ઞાન છે. હવે એવા સ્વભાવ
વડે ત્રિકાળવર્તી સર્વ ગુણ-પર્યાય સહિત સર્વ પદાર્થોને પ્રત્યક્ષ યુગપત્ સહાય
વિના દેખી-જાણી શકે એવી શક્તિ આત્મામાં સદા કાળ છે. ૧. જ્ઞાન-દર્શનાવરણ કર્યોદયજન્ય અવસ્થા : પરંતુ અનાદિથી જ જ્ઞાનાવરણ
દર્શનાવરણનો સંબંધ છે, જેના નિમિત્તથી એ શક્તિનું વ્યક્તપણું થતું નથી, એ કર્મોના ક્ષયોપશમથી કિંચિત્ મતિજ્ઞાન વા શ્રુતજ્ઞાન વર્તે છે, તથા કોઈ વેળા અવધિજ્ઞાન પણ હોય છે. વળી કોઈ વેળા અચક્ષુદર્શન હોય છે તો કોઈ વેળા ચક્ષુદર્શન વા અવધિદર્શન પણ હોય છે. એ બધામાં મતિ, શ્રત,
અવધિજ્ઞાનની પરાધીન પ્રવૃત્તિ જ જોવા મળે છે. ૨. અંતરાય કર્યોદયજન્ય અવસ્થા : અંતરાય કર્મના ઉદયથી જીવ ઈચ્છે છે તે થતું
નથી. દાન આપવા ઈચ્છે પણ આપી શકે નહિ, વસ્તુની પ્રાપ્તિ ઈચ્છે પણ થાય નહિ, ભોગ ભોગવવા ઈચ્છે પણ ભોગવી શકે નહિ, ઉપભોગ લેવા ઈચ્છે પણ લેવાય નહિ, અને પોતાની જ્ઞાનાદિ શક્તિને પ્રગટ કરવા ઈચ્છે પણ તે પ્રગટ થઈ શકે નહિ. એ પ્રમાણે અંતરાય કર્મના ઉદયથી પોતે જે ઈચ્છે
છે તે થતું નથી. ૩. અઘાતિ કર્મો વેદનીય, નામ, ગોત્ર અને આયુષ્યના ઉદયથી જુદા જુદા શરીર
માં બાહ્ય સુખ-દુ:ખના કારણો નીપજે છે. શરીરમાં રોગીપણુ, નિર્બળપણ,
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |