________________
૧૦૨
૫. એ મોક્ષમાર્ગમાં પ્રથમ સમ્યગ્દર્શન’ આવે છે. મિથ્યાત્વના અભાવરૂપ જે શ્રદ્ધા
ગુણની પરિણતી તે જ પ્રથમ થવી જોઈએ. સ્વરૂપની સાચી સમજણ થવી
જોઈએ. ૬. “જે સ્વરૂપ સમજ્યા વિના પામ્યો દુઃખ અનંત' સ્વરૂપની સમજણ એટલે જ્ઞાન
અને શ્રદ્ધાની આ વાત છે. કર્મની અપેક્ષાથી જોઈએ તો પ્રથમ દર્શન મોહનીય
નો નાશ થવો જોઈએ પછી જ ‘ચારિત્ર મોહનીય’ નો ક્રમે ક્રમે નાશ થાય છે. ૭. અનંતાનુબંધીની કષાયની ચોકડી મિથ્યાત્વના નારા સાથે પ્રથમ જાય છે. કોધ,
માન, માયા, લોભ ચાર કષાય છે. મિથ્યાત્વને અનુસરીને જે કષાય બંધાય છે
તેને અનંતાનુબંધી કષાય કહેવામાં આવે છે. ૮. ક્રોધ આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપની અરુચિ તે અનંતાનુબંધી ક્રોધ છે
માન હું પરનું કરી શકું એવી માન્યતાપૂર્વક જે અહંકાર તે અનંતાનુબંધી માન - અભિમાન છે. માયા: પોતાનું સ્વાધીન સ્વરૂપ ન સમજાય એવી આડ મારીને વિકારી દશા
વડે આત્માને ઠગવો તે અનંતાનુબંધી માયા છે. ૯. લોભ પુણ્યાદિ વિકારથી લાભ માનીને પોતાની વિકારી દશાને વધાર્યા કરવી
તે અનંતાનુબંધી લોભ છે. સમ્યગ્દર્શન શું અને તેને કોનું અવલંબન? : ૧. સમ્યગ્દર્શન પોતે આત્માના શ્રદ્ધા ગુણનો નિર્વિકારી પર્યાય છે. ૨. અખંડ આત્મા(જ્ઞાયક)ના લક્ષે સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. ૩. સમ્યગ્દર્શનને કોઈ વિકલ્પનું અવલંબન નથી, પણ નિર્વિકલ્પ સ્વભાવના
અવલંબને સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. ૪. સમ્યગ્દર્શન પોતે રાગ અને વિકલ્પ રહિત નિર્મળ હોવાથી તેને કોઈ વિકારનું
અવલંબન નથી પણ આખા આત્માનું અવલંબન છે - આખા આત્માને એ
સ્વીકારે છે. ૫. એક વાર વિકલ્પ રહિત થઈને અખંડ જ્ઞાયક સ્વભાવને લક્ષમાં લીધો ત્યાં
સમ્યભાન થયું. અખંડ સ્વભાવનું લક્ષ એ જ સ્વરૂપની શુદ્ધિ માટે કાર્યકારી છે. વિકલ્પ રહિત થઈને અભેદનો અનુભવ કરવો તે સમ્યગ્દર્શન છે.