Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 344

* + + + + + + + + + + + + + + + + A AGEER + + + + + + + + + + + + + + + + + स्यादेतद्, न नञोऽत्राल्पार्थता विवक्षिता, किंत्वन्यार्थता, यथा ब्राह्मणादन्योऽब्राह्मण इति, विरुद्धार्थता वा, यथा धर्मविरुद्धोऽधर्म इति, तथा चाह -
પૂર્વપક્ષ:- અહીં નિષેધ અલ્પાર્થસૂચકરૂપે ઈષ્ટ નથી, પરંતુ અત્યાર્થતા-ભિન્નાર્થતાવાચકરૂપે ઈષ્ટ છે, જેમકે અબ્રાહ્મણ બ્રાહ્મણથી અન્ય. અથવા નિષેધથી વિરુદ્ધાર્થ ઈષ્ટ છે, જેમકે ધર્મવિરુદ્ધ અધર્મ. આ જ વાત કરતા કહે છે–
सव्वण्णुणो अहऽण्णो तस्स विरुद्धो व सो असव्वण्णू ।
जत्तो अण्णो जस्स य तओ विरुद्धो स सव्वण्णू ॥१२७३॥ (सर्वज्ञादथाऽन्यस्तस्य विरुद्धो वा सोऽसर्वज्ञः । यतोऽन्यो यस्य च सको विरुद्धः स सर्वज्ञः ॥) अथ यः सर्वज्ञादन्यो यो वा तस्य सर्वज्ञस्य विरुद्धः सोऽसर्वज्ञ इति मन्येथाः । अत्राह 'जत्तो इत्यादि' यतोयस्मादवधिभूतात् 'तओ त्ति' सको विवक्षितः पुरुषोऽन्यो यस्य वा विरुद्धो ननु स एव सर्वज्ञः प्राप्नोति, तथा चास्माकमिष्टसिद्धिरिति ॥१२७३॥
ગાથાર્થ:- આમ જે સર્વજ્ઞથી અન્ય હોય, અથવા તે સર્વજ્ઞની વિરુદ્ધ હેય, તે અસર્વજ્ઞ.
ઉત્તરપક્ષ:- તમારી આ માન્યતા હોય, તો જેનાથી તે વિવક્ષિત પુરુષ અન્ય કે/ અને વિરુદ્ધરૂપે ઈષ્ટ છે. તે જે સર્વજ્ઞ તરીકે પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી અમારા જ ઈષ્ટની સિદ્ધિ થાય છે. ૧૨૭૩ अथोच्येत-न नञोऽन्यार्थता विरुद्धार्थता वा, किंतु विपरीतार्थता, ततश्चासर्वज्ञ इति किमुक्तं भवति-सर्वं विपरीतं जानातीति, यथा-निशि बहलमनोहारिभासुरच्छायां प्रदीपशिखां विकसितमिदमतीव चारु चम्पकपुष्पमिति मन्यमानास्तत्र कीटपतङ्गाः पतन्तो विपरीतं जानन्तीत्यज्ञा उच्यन्ते, इत्येतदाशङ्क्याह - - પૂર્વપક્ષ:- અહીં નિષેધ અન્યાર્થતા કે વિરુદ્ધાર્થતા વાચક નથી, પરંતુ વિપરીતાર્થતાવાચક છે. તેથી “અસર્વજ્ઞ નો અર્થ બધું જ વિપરીત જાણનાર' એવો થશે. જેમકે રાતે અત્યંત મનોહર અને તેજસ્વી છાયાવાળી દીપશિખાને જોઇ “આ અત્યંત વિકસિત થયેલું સુંદર ચંપકપમ્પ છે એમ માનતા કીડા-પતંગિયાઓ તેનાપર પડે છે. આમ તેઓ વિપરીત જાણતા હોવાથી • सय छे. પૂર્વપક્ષની આવી આશંકાનો જવાબ આપે છે.
विवरीतण्णु वि णेसो जमणेगंतो ण होइ विवरीयो ।
बाहगपमाणविरहा भवतोऽविय सिद्धमेवेयं ॥१२७४॥ - (विपरीतज्ञोऽपि नैष यदनेकान्तो न भवति विपरीतः । बाधकप्रमाणविरहाद् भवतोऽपि च सिद्धमेवेदम् ॥) .
विपरीतज्ञोऽपि न एषः-भगवान्भवति, यस्मात्तेन भगवताऽनेकान्तो ज्ञातस्तस्योपदेशात्, स चानेकान्तो न भवति विपरीतो, बाधकप्रमाणविरहात्, एतच्चानेकान्तदर्शनं भवतोऽपि-मीमांसकस्य सिद्धमेवेति ॥१२७४ ॥
ગાથાર્થ:- ઉત્તરપક્ષ:- આ ભગવાન વિપરીતજ્ઞ પણ નથી, કેમકે ભગવાને અનેકાન્તનો ઉપદેશ આપ્યો હોવાથી ભગવાન અનેકાન્તવાદના જ્ઞાતા છે. અને અનેકાન્સ વિપરીત ન હોઈ શકે, કેમકે કોઇ અનેકાન્તબાધક પ્રમાણ હાજર નથી. વળી, અનેકાન્તદર્શન તો તમને–મીમાંસકોને પણ ઈષ્ટ છે. સિદ્ધ છે. ૧૨૭૪ अथोच्येत नञोऽत्र कुत्सार्थता विवक्ष्यते, यथा-कुत्सितं वचनमवचनमिति, ततो यदिह किमपि कत्सितं तत्सर्वं जानाति न तु शोभनमित्यसर्वज्ञ इति, अत्राह - પૂર્વપક્ષ:- અહીં નિષેધ કુત્સાર્થતા-ખરાબઅર્થમાં વિવક્ષિત છે. જેમકે કુત્સિત વચન અવચન. તેથી અહીં જે કંઇ કુત્સિત છે, તે બધું જાણે પણ સારું ન જાણે તે અસર્વજ્ઞ. मी पापे छ.
जति वि(य) स कुत्थियण्णू णरगादी एत्थ कुत्थिया चेव ।
ते जाणति च्चिय तओ एवं पि ण कोइ दोसो त्ति ॥१२७५॥ (यदि च स कुत्सितज्ञो नरकादयोऽत्र कुत्सिता एव । तान् जानाति एव तत एवमपि न कोऽपि दोष इति ॥) यद्यपि च स :- भगवान्कुत्सितज्ञः साध्यते, एवमपि तथा न कश्चिद्दोषो, यतोऽत्र-जगति नरकादयो भावाःकुत्सिता
++++++++++++++++
slee-642 - 297 + + + + + + + + + + + + + ++