Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 274

+++ पारिभद्वार + + + + + +
पाणुज्झणे हि हिंसा णेच्छइ य गिही तयं तहिं छोढुं ।
ण य तीरइ जत्थुचियं नेऊण करेहि कह एत्थ ? ॥१०८२ ॥
(पानीयोज्झने हि हिंसा नेच्छति च गृही तकत् तत्र क्षेप्तुम् । न च शक्यते यत्रोचितं नीत्वा कराभ्यां कथमत्र ? II)
कीटकादिसत्त्वसंसक्तदेशे हि पादादिप्रक्षालनपानीयोज्झने क्रियमाणे कीटकादिसत्त्वानां हिंसाऽवश्यं भाविनी, न चेच्छति गृहीतक - पादादिप्रक्षालनजलं यतःस्थानात् प्रथमत आनीतं तस्मिन्स्थाने क्षेप्तुं न च यस्मिन् देशे कीटकादिरहिते तदुचितमुज्झितुं तत्र देशे कराभ्यां नेतुं शक्यते, तत् कथमत्र कर्त्तव्यं ? ततः पात्रग्रहणं कर्त्तव्यमेव ॥१०८२ ॥
ગાથાર્થ:- કીટકાદિજીવોથી સંસક્તસ્થળે પગઆદિ ધોયેલુ પાણી ફેંકવામા કીટકાદિ જીવોની હિંસા અવશ્ય થવાની. તથા ગૃહસ્થ પણ એવું ઇચ્છે નહીં કે પગઆદિ પ્રક્ષાલનનું પાણી જયાથી લીધું ત્યાં જ પાછું નાખવામા આવે. અને બે હાથથી એ પાણી જીવજંતુથી રહિત ઉચિતસ્થળે લઈને જવું પણ શકય નથી. તો અહીં કરવું શું? તેથી પાત્રગ્રહણ કરવું જ જોઇએ. ૫૧૦૮ા
પાત્ર રાખવામાં પણ જીવહિંસા-દિગંબર
अत्र परस्यावकाशमाशङ्कते -
અહીં દિગંબરની સંભાવના આશંકારૂપે બતાવે છે –
सिय पत्तम्मिवि गहिए संसत्ते नियमतो इमे दोसा ।
उचिएवि पुढविखणणादिगा उ णणु बहुतरा होंति ॥१०८३ ॥
(स्यात्पात्रेऽपि गृहीते संसक्ते नियमत इमे भवन्ति । उचितेऽपि पृथिवीखननादिकास्तु ननु बहुतरा भवन्ति ॥ ) स्यादेतत् पात्रेऽपि संसक्ते पानीयादौ गृहीते सति ननु नियमत इमे - वक्ष्यमाणा दोषाः प्राप्नुवन्ति । उचितेऽपि स्थाने तस्मिन् संसक्ते जलादौ परिस्थाप्यमाने पृथिवीखननादयो बहुतरा भवन्ति ॥ १०८३॥
ગાથાર્થ:- પૂર્વપક્ષ:- પાત્રામા પણ સંસક્ત પાણીવગેરે ગ્રહણ કરવામા અવશ્ય આ બતાવશું એવા દોષો લાગે છે. વળી ચિતસ્થાનમા પણ તે સંસક્ત પાણી પરઠવવામા પૃથ્વી ખોદવીવગેરે ધણા જ ઘેષો લાગે છે. ૫૧૦૮ગા तथाहि - તે આ પ્રમાણે
-
पुढवीखणणे काया अखए य तं सुसइ मुक्कमेत्तं तु ।
जलउल्ले कायच्चिय भंडगचाए (वि) अहिगरणं ॥ १०८४ ॥
(पृथ्वीनने काया अखाते च तत् शुष्यति मुक्तमात्रं तु । जलार्द्रे काया एव भण्डकत्यागे ( Sपि ) अधिकरणम् II) पृथ्वीनने काया:- पृथिवीकायाः सत्त्वा व्यापाद्यन्ते, अखाते च- अखनने च तत्-संसक्तं जलं मुक्तमात्रमेव सत् शुष्यति, स्थानस्य शुष्कत्वात् । ततश्चेत्थमपि सत्त्वविराधना । अथ जलार्द्रे स्थाने तत्परिस्थापयिष्यते तेनोक्तदोषाभाव इति, तन्त्राह-‘जलेत्यादि' जलार्द्रे स्थाने संसक्तं जलं परिस्थापयतः सतः कायाः - पृथिव्यप्काया विपद्यन्ते, संसक्तजलेन तेषां विराध्यमानत्वात् । स्यादेतत् स्युरेते दोषा यद्येवं क्रियते यावता सभण्डकमेव तत् संसक्तं जलं परिस्थाप्यते ततो न कश्चिद्दोष इति अत आह— 'भंडगेत्यादि' भण्डकत्यागेऽपि तस्य गृहस्थादिना परिग्रहादधिकरणदोषसंभव इति ॥१०८४ ॥
ગાથાર્થ:- પૃથ્વી ખોદવામાં પૃથ્વીકાય જીવોની હિંસા થાય. અને જો ખોદવામા ન આવે, તો પાણી પરઠવામાત્રથી સુકાઈ જાય છે, કેમકે સ્થાન શુષ્ક હોય છે. તેથી આ પ્રમાણે પણ જીવવિરાધના થાય છે.
શંકા:- પાણીથી ભીની થયેલી જમીનપર તે પરઠવશુ, તેથી તમે કહ્યો તેવો દોષ નહીં આવે.
સમાધાન:- પાણીથી ભીના થયેલા સ્થાનમાં સસક્ત પાણી પરઠવવામાં પૃથ્વી-અકાય જીવો નાશ પામે છે. કેમકે સંસક્ત પાણીથી તેઓની વિરાધના થાય છે. (=શસ્ત્ર બને છે.)
શંકા:– આમ પરઠવીએ તો દોષ લાગેને... પણ અમે તેમ કરશું જ નહીં. પરંતુ પાત્રસાથે જ એ સંસક્ત પાણી પરઠવી ६र्धशु. तेथी अर्ध घोष लागशे नहीं.
સમાધાન:- આમ પાત્રના ત્યાગમાં પણ, જો પાત્ર ગૃહસ્થ લઈને પોતાના ઉપયોગમાં લે, તો અધિકરણોષ લાગે છે. ઘ૧૦૮૪૫
+ + धर्मसंग लाग २ - 227 + +