Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 199

+
+++
++++++++++++++
यात्रि
+
+
++
+
+
++
+
+
+
+
++
++++
वज्झाणवि उवगारो इहं अदिट्ठो उ पेच्च अपमाणो ।
फलमवि वभिचारातो ण पमाणं एत्थ विदुसाणं ॥४८॥ (वध्यानामपि उपकार इहादृष्टस्तु प्रेत्याप्रमाणः । फलमपि व्यभिचारान्न प्रमाणमत्र विदुषाम् ॥) वध्यानामपि पशूनामुपकार इह-पशुभवे न तावद् दृष्टः तुः पुनरर्थे भिन्नक्रमश्च, प्रेत्य पुनः-भवान्तरे पुनर्वध्यानामुपकारोऽ प्रमाण:-प्रमाणरहितो, न हि तत्र प्रत्यक्षं प्रवर्ततेऽतीन्द्रियत्वात्, नाप्यनुमानं तस्यापि प्रायः प्रत्यक्षपूर्वकत्वात्, नाप्यागमो-वेदलक्षणः, तस्यापि दृष्टेष्टविरुद्धार्थभाषितया प्रामाण्यायोगात् । अथ न प्रदानमात्रं नापि वध्यानामुपकारः पशुवधक्रियायाः फलं किंतु भूत्यादिकम् । यदुक्तम्-“श्वेतं वायव्यमजमालभेत भूतिकाम" इत्यादि, तत्राह - ‘फलमवी' त्यादि फलमपि च-भूत्यादिकमत्र-वेदे पशूनां हन्तुरुच्यमानं न प्रमाणं-न प्रमाणभूतम् । कुत इत्याह - व्यभिचारात्-विवाहादौ मन्त्रादिफलस्य वेदोक्तस्य तथा(5)दर्शनात् ॥८८०॥
વાર્થ:- ઉત્તરપક્ષ:- વધ્ય પશુઓ પર પણ આ ભવસંબંધી ઉપકાર તો દેખાતો નથી (મૂળમાં “ત' તથા અથે છે.) તથા પરલોકમાં એ વધ્યજીવોપર ઉપકાર અપ્રમાણિત છે, કેમકે તે અતીન્દ્રિય લેવાથી પ્રત્યક્ષનો વિષય નથી. પ્રાય: પ્રત્યક્ષપૂર્વક હોવાથી અનુમાન પણ પ્રવર્તે નીં. વેદરૂપ આગમ પણ સમર્થ નથી, કેમકે દષ્ટ અને ઇષ્ટ અર્થથી વિરુદ્ધઅર્થના ભાષક હોવાથી પ્રમાણભૂત નથી.
પૂર્વપક્ષ:- પશુવક્રિયાના ફળતરીકે અમને પ્રદાનમાત્ર પણ ઈષ્ટ નથી અને પશુઓ પર ઉપકાર પણ ઇષ્ટ નથી, પરંતુ ભૂતિ–આબાદીવગેરે જ ઇષ્ટ છે. કહ્યું જ છે કે “ભૂતિકામે (ભૂતિની ઈચ્છાવાળા) સ્વૈત વાયવ્ય અજ (=બકરા) નો આલભ (-यमा अम)२वो मे.त्यादि.
ઉત્તરપક્ષ:- પશુના વધ કરનારને ભૂત્યાદિફળ મળે એવું વેદનું કથન પણ પ્રમાણભૂત નથી. કેમકે વ્યભિચાર છે. વિવાહવગેરે પ્રસંગોમાં વેદે બતાવેલા મન્ટો ફળઅંગે વ્યભિચરિત અનેકાન્તિક થતાં દેખાય જ છે. (અથવા વિવાહાદિમાં માત્રના વેદે કહેલા ફળ દેખાતાં નથી.) u૮૮બા વૈદિક મંત્રોમાં વ્યભિચાર उपसंहरति - હવે ઉપસંહાર કરે છે.
एवं विहिसक्कारो एत्थ असिद्धो तु होति नायव्वो ।
तदभावम्मि य साहणविगला सव्वेवि दिटुंता ॥८८१॥ (एवं विधिसंस्कारोऽत्रासिद्धस्तु भवति ज्ञातव्यः । तदभावे च साधनविकलाः सर्वेऽपि दृष्टान्ताः ॥) एवं-प्रदर्शितेन प्रकारेण यो विधिसंस्कारो हिंसाया अहिंसाभावापादक उक्तः सोऽसिद्ध एव, तुरवधारणे, भवति ज्ञातव्यः । तदभावे च-संस्काराभावे च ये अयस्पिण्डादयो दृष्टान्ता उक्तास्ते सर्वेऽपि विवक्षितार्थसाधनविकला ज्ञातव्याः। हेतोरसिद्धौ तेषां निरास्पदत्वात् ॥८८१॥ - ગાથાર્થ:- આમ ઉપરોક્તપ્રકારે હિંસામાં અહિંસાના ભાવનું આપાદાન કરનાર જે વિધિસંસ્કાર બતાવ્યો તે અસિદ્ધ જ સમજવો. (“ત"જકારાર્થક છે.) અને સંસ્કારના અભાવમાં પૂર્વપક્ષે લોખંડના ગોળાઆદિ જે દષ્ટાન્તો બતાવ્યા તે ઇચ્છિતઅર્થના (વેદહિંસામાં ગુણવત્તાની સિદ્ધિના) સાધનમાં અસમર્થ સમજવા. કેમકે જયાં હેતુ જ અસિદ્ધ હોય, ત્યાં तमो (टान्ती) जिया निराधार बनी य छे. ॥८॥ पुनरपि परस्य मतमाशङ्कते - ફરીથી પૂર્વપક્ષના મતની આશંકા કરે છે
अह मंतपुव्वगं चिय आलभणं सव्वहा पयत्तेणं ।
विहिसक्कारो भन्नति तेसिपि इहेव वभिचारो ॥८८२॥ (अथ मन्त्रपूर्वकमेवालभनं सर्वथा प्रयत्नेन । विधिसंस्कारो भण्यते तेषामपि इहैव व्यभिचारः ॥).. अथ मन्येथाः-नायस्पिण्डादिसंस्कारवत् भावान्तरस्पतापत्तिलक्षणः संस्कारोऽभ्युपगम्यतेऽस्माभिर्येनासौ असिद्धः स्यात्, किंतु सर्वथा यथोक्तेन प्रकारेण प्रयत्नेन-आदरपरतया यत् मन्त्रपूर्वकमालभनमेव-विनाशनमेव चियशब्द ++++++++++++++++ लि-ला५२ - 152 +++++++++++++++