Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 119

******************ounसिबि
*
*
**
*
*
*
+
+
+
+
++
+
+
++
पुनरप्यत्र परमारेकमान(ण) आह - ફરીથી અર્વ જ્ઞાનવાદીની આશંકા વ્યક્ત કરતાં કહે છે
सो भावोत्ति सहावो तस्सेव जमायस्वमो अह उ ।
तं चेव कारणंतरविगलं पीतादिहेउत्ति ॥७०२॥ (स्वो भाव इति स्वभावस्तस्यैव यदात्मस्वरूपमथ तु । तदेव कारणान्तरविकलं पीतादिहेतुरिति ॥) अथ मन्येथाः स्वः-आत्मीयो भावः-सत्ता स्वभाव इति व्युत्पत्तेः तस्यैव नीलज्ञानस्य यदात्मरूपं तदेव च कारणान्तरविकलं-बाह्यार्थादिहेत्वन्तरविरहितं-पीतादिज्ञानहेतुरिति न कश्चिद्दोषः ॥७०२॥
थार्थ:-जानाही:-स्व-पोतानो भासता(मस्तित) स्वभाव. सावी समापनी व्युत्पत्ति छे. तेथी ते નીલજ્ઞાનનું જ જે આત્મસ્વરૂપ છે, તે જ સ્વરૂપ બાહ્યર્થવગેરે અન્ય હેતની અપેક્ષા વિના પીતઆદિજ્ઞાનમાં હેતુ છે. તેથી કોઇ દોષ નથી. ૭૦રા अत्राह અહીં આચાર્યદેવ ઉત્તર આપે છે
नीलत्ते सामन्ने कारणविगलत्तणे य किन्नेवं ? ।
अन्नंपि नीलहेऊ जायइ पीतादिहेउत्ति ॥७०३॥ (नीलत्वे सामान्ये कारणविकलत्वे च किन्नैवम् ?। अन्यदपि नीलहेतुः जायते पीतादिहेतुरिति ॥) नीलत्वे-नीलज्ञानत्वे सामान्य कारणविकलत्वे च-बाह्यार्थादिकारणान्तररहितत्वे च सामान्ये सति किन्नैवमन्यदपिनीलज्ञानं नीलहेतुः-विवक्षितनीलज्ञानहेतुभूतं जायते पीतादिहेतुः? इदमुक्तं भवति-इह कदाचित् प्रबन्धवन्त्यपि ज्ञानानि जायन्ते, तथानुभवात, यदि नीलज्ञानस्यात्मरूपमेव कारणान्तरविकलं पीतादिज्ञानहेतरिष्यते तर्हि यथा चरमं नीलज्ञानं पीतादिज्ञानान्तरहेतुस्तथा ततः प्राचीनमपि कस्मान्न भवति ? विशेषाभावादिति ७०३॥
ગાથાર્થ:- નીલજ્ઞાનત્વ સામાન્ય અને “બાલાર્થકારણવિક્તત્વ"સામાન્ય આ બને તો અન્ય વિવણિતનીલશાનમાં કારણભૂત નીલજ્ઞાનમાં પણ છે, તો તે (કારણભૂતનીલજ્ઞાન) પણ કેમ પીતઆદિજ્ઞાનમાં હેત નીં બને? તાત્પર્ય:- અહીં
ક્યારેક પ્રબન્ધ-પ્રવાહાત્મક–પરંપરાત્મક જ્ઞાન પણ થાય છે કેમકે તેવો અનુભવ થાય છે. હવે જે નીલશાનનું સ્વરૂપ જ કારણાન્તરથી વિક્લ થઈને પીતાદિજ્ઞાનનાં હેતતરીકે ઇષ્ટ હોય, તો જેમ પ્રબન્ધ નીલજ્ઞાનનું છેલ્લું નીલશાન પીતાદ જ્ઞાનાન્સરનું કારણ બને છે, તેમ ચરમ નીલજ્ઞાનની પૂર્વનું નીલજ્ઞાન પણ પીતાદિજ્ઞાનાન્તરનું કારણ બનવું જોઇએ. કેમકે નીલજ્ઞાનત અને કારણોત્તરવિકલત્વ સમાનતયા હાજર છે. ૭૦ વેશિયસર્જક ભેદકનો અભાવ
अह तं विसिट्टगं चिय वइसिटुं हंत किंकयं तस्स? ।।
अह तु सहेतुकयं चिय ण तेसि तत्ताविसेसातो ॥७०४॥ (अथ तद्विशिष्टकमेव वैशिष्ट्यं हन्त किंकृतं तस्य ? । अथ तु स्वहेतुकृतमेव न तेषां तत्त्वाविशेषात् ॥) अथ तत्-नीलज्ञानं विशिष्टमेव पीतदिज्ञानहेतुरिष्यते न यत्किमपि, न च नीलज्ञानहेतुर्नीलज्ञानं विशिष्टमिति नततोऽपि पीतादिज्ञानभाव इति । अत्राह-'वइसिट्ठमित्यादि' वैशिष्ट्यं हन्त किंकृतं तस्य-पीतादिज्ञानान्तरहेतोर्विवक्षितनीलज्ञानस्य ? अथोच्येत किमत्र हेत्वन्तरेण ? स्वहेतकतमेव तस्य वैशिष्टयमिति । अत आह-'न तेसि तत्ताविसेसाओ' यदेतदनन्तरमुक्तं तन्न, तयोः-नीलज्ञानहेतुपीतादिज्ञानान्तरहेतुनीलज्ञानयोस्तत्त्वाविशेषात्-स्वरूपाविशेषात् ७०४॥
ગાથાર્થ:- જ્ઞાનવાદી:- એ વિશિષ્ટ નીલજ્ઞાન જ પીતાદિ જ્ઞાનનાં હેતુતરીકે ઈન્ટ છે, નહીં કે જે- તે નીલશાન. અને નીલજ્ઞાનમાં કારણભૂત નીલજ્ઞાન વિશિષ્ટ નથી. તેથી એ અવિશિષ્ટ નીલજ્ઞાનથી પીતાદિજ્ઞાન થશે નહીં.
ઉત્તરપક:- પીતાદિ જ્ઞાનાન્સરમાં કારણભૂત નીલજ્ઞાનમાં વૈશિષ્ટય કરનાર કોણ? વૈશિzયનું કારણ શું?
શાનવાદી:- એમાં બીજા કારણોથી સર્ય. નીલજ્ઞાનનો હેતુ જ નીલજ્ઞાનમાં વૈશિસ્ય પણ ઉત્પન્ન કરે છે. અર્થાત નીલજ્ઞાનગત વિશિષ્ટટ્ય હેતલત છે.
++++++++++++++++
aalee-MIR
-72+++++++++++++++