________________
૨૮૩
યોગને અનુસાર હીનાધિક કમર્કનું ગ્રહણ અવગાહેલા સર્વ આકાશપ્રદેશ (રૂપ ક્ષેત્રો માંથી કર્મવર્ગણાઓ ગ્રહણ કરે છે તેમ કર્મવર્ગણાઓનું ગ્રહણ પણ એક આત્મપ્રદેશથી નહીં પરન્તુ સર્વ આત્મપ્રદેશથી થાય છે, અર્થાત્ આત્માને કઈ પણ પ્રદેશ જે કર્મ સ્કંધે ગ્રહણ કરવામાં પ્રયત્નવાળે થયું હોય, તે જ કર્મકાને ગ્રહણ કરવામાં બીજા સર્વ આત્મપ્રદેશે પ્રયત્નવાળા થાય છે, પરંતુ તફાવત માત્ર એટલે જ કે વિવક્ષિત આત્મપ્રદેશમાં જેટલે પ્રયત્ન છે, તેથી બીજા આત્મપ્રદેશમાં (જેમ જેમ દૂર રહેલા હોય તેમ તેમ) ચૂન ચૂન પ્રયત્ન હોય છે. જેમ ઘટ ઉપાડવામાં હથેલીના આત્મપ્રદેશને પ્રયત્ન અધિક, તેથી કૂણીના આત્મપ્રદેશને ન્યૂન, તેથી ખભાના આત્મપ્રદેશને ન્યૂન અને એ પ્રમાણે થાવત્ પગના અંગૂઠાના આત્મપ્રદેશને અત્યંત ન્યૂન પ્રયત્ન હોય છે તેમ કર્યગ્રહણ કરતા આત્મપ્રદેશના પ્રયત્ન એકબીજાના કાર્યમાં હીનાધિક હોય છે.
પુન: જે સમયે વિવક્ષિત એક આત્મપ્રદેશ કર્યગ્રહણ કરે છે, તે સમયે બીજા આત્મપ્રદેશે કર્યગ્રહણ નથી કરતા એમ નહીં, પરંતુ સર્વે આત્મપ્રદેશે પત–પિતાના આકાશપ્રદેશમાં અવગાહલા કર્મલ્ક ધોને ગ્રહણ કરે છે. તે પણ જે હીનાધિક પ્રયત્ન કહ્યો તે બીજા આત્મપ્રદેશના કર્મગ્રહણ પ્રત્યે જાણ; પરંતુ પોતે જે કર્મકછે તે સમયે ગ્રહણ કરે છે તે કર્મ પ્રત્યે પિતાને હીન પ્રયત્ન નહિ. યેગને અનુસરે હીનાધિક કર્મકીધેનું ગ્રહણ
વર્યાન્તરાયકર્મના ક્ષપશમને અનુસારે જીવને વેગ હીનાધિક હોય છે, અને વીર્યાન્તરાયકર્મના ક્ષયથી ગલબ્ધિ
