________________
૨૪૭
રસબંધમાં સાદિ અનાદિ ભાંગા પ્રસંગે શપકને રહ્યો છે, અને તે ભવ્યજીવની અપેક્ષાએ અધવ છે. તથા એ ૮ પ્રકૃતિઓને સર્વ જઘન્ય રસબંધ પર્યાપ્ત સંક્ષિપંચેન્દ્રિયને અત્યન્ત સંકુલેશ સમયે મિથ્યાદષ્ટિપણામાં હેય છે, તે ૧ સમય અથવા ઉત્કૃષ્ટથી ૨૯૨ સમય હોય છે. ત્યાર બાદ અવશ્ય અજઘન્ય રસબંધ પ્રવર્તે છે. પુન: કાળાન્તરે સર્વોત્કૃષ્ટ સંકુલેશ પ્રાપ્ત થતાં ૧-૨ સમય સુધી જઘન્યરસ બંધાય છે, ત્યાર બાદ પુનઃ અજઘન્યરસ બંધાય છે. એ પ્રમાણે જઘન્ય-અજઘન્ય રસબંધ પરાવૃત્તિ વડે વારંવાર પ્રાપ્ત થતું હોવાથી સારિ ઘર છે. આ પદ્ધતિએ શેષ પ્રકૃતિઓના પણ ચારે પ્રકારના રસબંધ યથાસંભવ વિચારવા, તે આ પ્રમાણે
વેદનીય અને નામકર્મ એ બે મૂળ પ્રકૃતિને અનુત્કૃષ્ટ રસબંધ સાદિ વિગેરે ૪ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે-શાતા અને યશઃનામકર્મની અપેક્ષાએ વેદનીય તથા નામકર્મને ઉત્કૃષ્ટ રસબંધ અત્યંત વિશુદ્ધિ વડે ક્ષપકશ્રેણિમાં ક્ષપક જીવને ૧૦ મા ગુણસ્થાનના અન્ય સમયે હોય છે, તે ૧ સમયવતિ હોવાથી રસાતિ, અને તે સિવાયનો ઉપશમશ્રેણિમાં જે રસબંધ છે તે અનુત્કૃષ્ટ છે, તે અનુત્કૃષ્ટરસબંધ ઉપશમશ્રેણિના ૧૦ મા ગુણસ્થાન પર્યન્ત વિચ્છેદ પામતા ૧૧ મે અબંધ થાય છે. ત્યાંથી પતિત થઈ પુનઃ ૧૦ મે આવતા અનુત્કૃષ્ટરસબંધ થાય છે માટે સાર્ક, ઉપશમશ્રેણિ નહિ પામેલા જ માટે નારિ અભવ્યને ધ્રુવ અને ભવ્યને અધ્રુવ.
૧૨૯. સર્વોત્કૃષ્ટ સંકુલેશવાળા અસંખ્ય અધ્યવસાયસ્થાને એવાં છે કે જેમાંનું કઈ પણ ૧ અધ્યવસાયસ્થાન જઘન્યથી ૧ સમય અને ઉતકૃષ્ટથી ૨ સમય સુધી જ ટકી શકે, એ દિલામચિવ અધ્યવસાય સ્થાને છે.
