________________
[ ૧૭ ]
વણાના સ્કંધા જીવને પેાતાની જાતે વળગવા આવતા નથી પણ શુભાશુભ વિચારો-કારણેાને લીધે જીવ પેાતાના તરફ આકર્ષે છે અને પછી ક્ષીર–નીરની જેમ આત્મપ્રદેશેામાં ઓતપ્રોત બની જાય છે. કમ રૂપ પરિણામ પામવાની ચેાગ્યતા માત્ર આ એક જ વ`ણામાં છે. જીવ સ્વસાવે અમૂર્ત છતાં અનાદિકાળથી ક સ બધથી જોડાએલે હાવાથી તે બિચારા મૂર્ત જેવા થઈ જતાં મૃત પુદ્ગલા ગ્રહણ કરવાના તીવ્ર સ'સ્કારવાળા બની ગએલા છે.
જીવ પરમાણુનું ગ્રહણ કરી શકતા નથી પણ અનંતપ્રદેશી ધરૂપે બનેલા પુદ્ગલસ્ક ધાને ગ્રહણ કરે છે.
નિકાચિત કમ અવશ્ય ભાગવવું પડે છે જ્યારે અતિકાચિત માટે એવા નિયમ જ નથી વિકલ્પ પણ સભવી શકે છે.
કોઈ કોઈ કમ ઉદ્વપ આવતાં પહેલાં અન્ય નિમિત્તો ઉભા થતાં વગર ભાગળ્યે આત્માથી છૂટુ પણ પડી શકે છે.
* પુદ્ગલ શબ્દ અન્ય દનમાં બહુ છે વપરાયા છે અને ત્યાં દર્શાવેલ અં તેને વાસ્તવિક અથ હોય એમ બુદ્ધિમાનને ન લાગે. જ્યારે જૈનન પુદ્ગલ શબ્દથી ઓતપ્રોત થઈ ગયુ છે અને અણુ-પરમાણુ શબ્દોના વિજ્ઞાન-રહસ્ય જૈનન સિવાય વ્યાપક રીતે કાંયથી જાણવા મળે તેમ નથી, પણ કમનસીબી એ છે કે આજે વિદ્યાના જૈનાગમમાં બતાવેલા આ વિજ્ઞાન ઉપર કોઈ જોરદાર પ્રકાશ પાડવા કમર કસતા નથી. નહિંતર આજના આ અણુ, ઉપગ્રહ યુગમાં જૈનતત્ત્વજ્ઞાનની સર્વોપરિતા અને એની સર્વજ્ઞ મૂલકતા સાબિત થયા વિના રહે નહિં.
