________________
ક્ષેત્રવિપાકી ચાર આનુપૂર્વી એ
૪૭
આ
ક્ષેત્રવિપાકી ચાર આનુપૂર્વીએ આનુપૂર્વીને ઉદય વક્રગતિથી પરભવમાં જતા જીવને માર્ગમાં–આકાશમાં જ હોય છે, અને તે પણ ૨૫વક્રગતિના બીજા સમયથી–જ્યાં વક થવાનું હોય છે,–ત્યાંથી જ હોય છે, પરતુ વક્રગતિને પ્રથમ સમયે આનુપૂવીને ઉદય હાય નહિ, કારણ કે વક્રગતિને પ્રથમ સમય પૂર્વભવને ગણાય છે અને તે સમયે પૂર્વભવની જ ગતિને, આહારને અને આયુષ્યને ઉદય હોય છે. તથા પરભવમાં ઉત્પન્ન થતાની સાથે જ આનુપૂવને ઉદય બંધ થાય છે તેથી આનુપૂર્વીને ઉદય કેવળ આકાશક્ષેત્રમાં જ હોવાથી ૪ આનુપૂર્વીઓ મુખ્યત્વે ક્ષેત્ર-વિપક્ષ ગણાય છે. આ ગાથામાંને ટુ શબ્દ જ્ઞો સાથે પણ જેડ. ૧૯૮
॥ त्रयोदशं क्षेत्रविपाकिप्रकृतिद्वारं समाप्तम् ।।
અવતરણ–પૂર્વગાથામાં પરાવર્તમાન પ્રકૃતિઓ તથા ક્ષેત્રવિપાકી પ્રકૃતિઓ કહીને હવે આ ગાથામાં નવા ૭૮ તથા મવાલા ૪ પ્રકૃતિઓ કહે છે. ૧૯.
૨૫ ઋજુગતિ વડે પરભવમાં જતા જીવને આનુપૂવને ઉદય ન હોય, કારણ કે વક થવાને અભાવ છે. તથા ઋજુગતિમાં પહેલે સમય પણ પરભવને છે, જેથી ઋજુગતિમાં પ્રથમ સમયે જ પરભવની ગતિને આહારને અને આયુષ્યને ઉદય થઈ જાય છે. ત્યારે વક્રગતિમાં ઉપર કહ્યા પ્રમાણે બીજા સમયે જ પરભવની ગત્યાદિને ઉદય થાય છે. આ ભાવાર્થ બંધશતકચૂર્ણિમાં કહ્યો છે.