________________
શતકનામા પંચમ કમગ્ર-વિશેષાર્થ સહિત ઉપર જણાવેલ સર્વઘાતી તેમજ દેશઘાતી સિવાય શેષ ૮ પ્રત્યેક પ્રકૃતિ આદિ અપાતી પ્રકૃતિએ આત્મગુણને ઘાત કરી શકતી નથી, માટે અઘાતી છે. ૧૩-૧૪.
७ मे ८ मे घात्यघातिप्रकृतिद्वारे समाप्ते.
પાંચ પ્રકારમાં વીર્યાન્તરાય કર્મ સર્વઘાતી અને બાકીના ચાર દાનાંતરાય વગેરે દેશઘાતી એમ ન જણાવતાં વિર્યાન્તરાય વગેરે પાંચેય પ્રકારના અંતરાય કમને દેશઘાતી શા માટે ગણવામાં આવ્યા ?
ઉત્તર–કેવલજ્ઞાનાવરણીયકર્મ સર્વિઘાતી છે, કારણ કે આત્માના કેવલજ્ઞાનસ્વરૂપ સર્વ–સંપૂર્ણ જ્ઞાનગુણને તે હણે છે, અને અનાદિથી દરેક આત્માને તે કેવલજ્ઞાનાવરણીયકર્મનો જ્યાં સુધી કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી સદાકાળ ઔદયિક ભાવ જ હોય છે. પણ
યોપશમભાવ નથી હોતે, જ્યારે વિર્યાન્તરાય કમને તો નિગદથી લઈ પંચેન્દ્રિય સુધીના સર્વ સંસારી જીવોને બારમા ગુણસ્થાનના અંતિમ સમય સુધી સદાકાળ ઉદયાનુવિદ્ધ પશમભાવ હોય, પણ એક ઓયિક ભાવ નથી હોતે.
બીજું જ્ઞાનાવરણીયકર્મમાં–આત્માના કેવલજ્ઞાનરૂપી સર્વગુણને ઘાત કરનાર હોવાથી કેવલજ્ઞાનાવરણીય કર્મ એ સર્વઘાતિ કર્મ છે. અને એ સર્વઘાતિ કેવલજ્ઞાનાવરણીયકર્મથી અનંત રેય વિષયક કેવલજ્ઞાનરૂપ સર્વગુણને ઘાત થવા છતાં (વાળા વડે સૂર્યનો મૂળ પ્રકાશ બાઈ જવા છતાં અમુક પ્રભા જેમ ખુલી રહે છે તેની માફક) આત્માને જ્ઞાનગુણ અનંતમાં ભાગ જેટલે જે અનાવૃત રહે છે, તે અનંતમા ભાગરૂપી દેશગુણને મતિજ્ઞાનાવરણ વગેરે ચારેય જ્ઞાનાવરણકર્મો ઘાત કરનારા હોવાથી દેશવાતિ કહેવાય છે, પણ અંતરાય કર્મમાં પાંચ વિભાગ છતાં એ પરિસ્થિતિ નથી. અંતરાયકર્મમાં મુખ્યત્વે વિચારીએ તે એક વર્યાંતરાય કર્મ જ છે, એ
