________________
શ્રી સિદ્ધ ભગવાન જ્ઞાતા છે કેવલજ્ઞાન એ પૂર્ણજ્ઞાન છે અને જગતના સર્વ પદાર્થોના સર્વ પર્યાય એ જોય જાણવાલાયક છે. શેય એ દ્રવ્ય કે પર્યાય જે રૂપે હોય તે કથંચિત્ અપેક્ષાએ પરિવર્તનશીલ છે. કહ્યું છે કે “યની નવ નવી વર્તના રે સમયમાં સર્વ જણાય” જે પર્યાય ક્ષણવાર પહેલા વર્તમાન રૂપે હતો તે ક્ષણ પછી ભૂતરૂપે થાય, અને ભાવિ હતો તે વર્તમાન રૂપે થાય. બધા દ્રવ્યો એક સાથે જ રહે છે પણ ધર્માસ્તિ. પુદ્ગલાસ્તિ. આદિ વિજાતીય દ્રવ્યો સાથે જ હોવા છતાંય એક બીજાને પ્રહણ પરસ્પર કરતાં નથી. ફક્ત એક જીવ દ્રવજ એવું છે જે અનાદિ કાળથી, વિજાતીય પુદ્ગલદ્રવ્યને ગ્રહણ કરે છે. આમતો જીવનો પોતાનો સ્વભાવ પુગલોને ગ્રહણ કરવાનો નથી છતાંય અનાદિની પુદ્ગલોની આધીનતાના કારણે જુના ગ્રહણ કરેલા ભોગવાતા પુગલો દ્વારાજ રાગી દ્વેષીજીવ નવા નવા કર્મ પુદ્ગલોને ગ્રહણ કર્યેજ જાય છે. આત્માજો પોતાના સ્વભાવમાંજ રહેતો હોય તો પુદ્ગલરૂપી વિજાતીયદ્રવ્યોને ગ્રહણ કરી શકે જ નહિં. પુદ્ગલોમાં જ પરસ્પર પ્રાદ્યગ્રાહક ભાવ છે જીવમાં નથી જુના કર્મના ઉદય ભોગવટા વાળો જ જીવ ઉદયમાં પરાધીનતાના કારણે નવા નવા કર્મ બાંધે છે. અને નવા બંધાતા - કર્મો પણ, જુના બાંધેલા કર્મમાં જ ભળી જાય છે. જીવમાં નહિં. ચદમાં ગુણસ્થાનક માં કર્મોનો ઉદય છે પરંતુ ત્યાં નવા કર્મ પુદ્ગલોનું ગ્રહણ નથી. કારણ કે ત્યાં મનવાણી કાયાનો પરિસ્પંદન રૂપે પણ વ્યાપાર નથી. ૭માં ગુણસ્થાનેક પછી કર્મોદયની પરાધીનતા અટકી એટલે નવા કર્મ પુદગલોનું ગ્રહણ હોવા છતાં તે કર્મો, નવો સંસાર ઉત્પાદનકરે તેવા ન હોય. તેરમાં ગુણસ્થાનકમાં વર્તતા કેવળી ભગવાનને તેરમાના છેલ્લા સમય સુધી શ્વાસોશ્વાસનું ગ્રહણ ચાલુ જ એટલે પરિસ્પંદન ભાવે પણ મન વાણી કાયાના વ્યાપાર ચાલુ હોવાથી કર્મ પુદ્ગલોનું પ્રહણ છે તે કર્મ પુદ્ગલોમાં આઠેય કર્મ રૂપે થવાની યોગ્યતા છે. તો પણ નવો સંસારન રચાય જેમ જીવમાં મોક્ષ પ્રાપ્તિની
