________________
એકમતથી – જેમણે સૂક્ષ્મ નિગોદ સિવાય બીજું ચિત્ર હજુ ધારણ કર્યું જ નથી તે અને બીજામતથી જેમણે સૂક્ષ્મ નિગોદ જીવ સિવાયનું એટલે સુક્ષ્મ પૃથ્વી - પાણી -તેઊ -વાયુ -અને -વનસ્પતિનો સમાવેશ થાય છે તે ચિત્રવાળા, કારણ કે તેઓ પણ વ્યવહારમાં કદિ આવતા નથી. તેવા જીવો સિવાયનું ચિત્ર હજુ સુધી તે જીવોએ ધારણ કર્યું નથી તે.
જે જીવો વ્યવહાર રાશિમાં છે તેને વ્યક્ત મિથ્યાત્વવાળા અને જે જીવો અવ્યવહાર રાશિમાં છે તેને અવ્યક્ત મિથ્યાત્વ વાળા જાણવા.
અહિં બે પ્રકારના ભાવ છે. ૧)પ્રતિપક્ષભાવ અને ૨) પૂર્વપ્રતિપક્ષભાવ હવે જેમને વર્તમાનમાં પ્રતિપત્ર ભાવે । દેવેદેવબુદ્ધિઃ । ઇત્યાદિ નથી પરંતુ પૂર્વપ્રતિપત્રભાવથી અગાઉ કોઇ એક વાર પણ તેમને એવી બુદ્ધિ થઇ હોય અર્થાત્ વ્યક્તમિથ્યાત્વ નો ભાવ સ્પર્શી ગયો હોય તેઓ પછી ગમે ત્યાં જાય અરે સુક્ષ્મ નિગોદમાં જાય તો પણ તેને વ્યક્તમિથ્યાત્વીને વ્યવહાર રાશિવાળો જ ગણાય કહેવાય.
“મદ્યમોહાદ્યથા.--------તથામિથ્યાત્વમોહિત ||
પ્રશ્ન : મિથ્યાત્વના કારણે આત્માને નુકશાન શું ?
ઉત્તર ઃ મિથ્યાત્વ મોહનીયના ઊદયવાળાને મદિરા પીધેલા માણસની ઊપમા આપી છે.દારુ પીધેલો માણસ જેમ પોતાના હિતઅહિતને જાણી શકતો નથી તેમ મિથ્યાત્વીને પણ સ્વહિતાહિતનું કર્તવ્યાકર્તવ્યનું ભાન હોતું નથી.
જે ચૈતન્ય પ્રગટપણે હતું તે મદ્યના કારણે અપ્રગટ દશાને પામ્યું છે, ઘણી વખત દારુ પીધા પહેલાં જેવી ચેતના હતી તેવી નશો ઊતર્યો પછી પણ પાછી આવતી નથી, આ નુકસાન થયું ગણાય. જ્ઞાન હોવા છતાં ધર્માધર્મ - સારાસારનો વિવેક મિથ્યાત્વથી મુંઝાયેલો હોવાના કારણે આવતો નથી.મિથ્યાત્વમાં પણ મંદતા તીવ્રતાના કારણે ઘણી તરતમતા હોય છે. મિંદરા પીધેલા માણસની ઊપમા, ઘણા તીવ્રરસ વાળા મિથ્યાત્વને કારણે અતિ મૂઢ ચેતનાવાળાને આપી છે. જ્યારે મિથ્યાદ્રષ્ટિ વાળાનેસર્વઘાતી રસ હોવા છતાં પહેલા કરતાં ખૂબ તફાવત
૧૪
