________________
આનંદઘન પદ - ૫૮
૪૭.
પદ - ૫૮
(રાગ - વસના)
प्यारे आय मिलो कहां येते जात, मेरो विरहव्यथा अकुलात गात | प्यारे. ||१|| एक पैसाभर न भावे नाज, न भूषण नही पट समाज || प्यारे. ||२|| मोहन रास न दूसत तेरी आसी । मदनो भय है घरकी दासी ॥ प्यारे. ॥३॥ अनुभव जाहके करो विचार, कद देखे द्वैवाकी तनमें सार || प्यारे. ॥४॥ जाय अनुभव जह समजाये कंत, घर आये आनन्दघन भये वसन्त ॥प्यारे. ||५||
વિશુદ્ધ ચેતનાની વિરહ દશાનું વર્ણન આ પદમાં આનંદઘનજી મહારાજે કર્યું છે. ૫૧માં પદમાં ચેતનાની રાત્રિની વિરહવ્યથા વર્ણવી છે તો આ પદમાં . રાત્રિ અને દિવસની વેદના બતાવી છે. આર્યદેશની સુશીલ નારીનું જીવન એના પતિ ઉપર નિર્ભર છે. પતિ એનો આધાર હોય છે. એ પતિ પરણ્યા પછી જો ઘરે ન આવે અને બહાર ભટક્યા કરે તો તે નારીના હૃદયમાં કેવી વેદના થાય. છે તે તો જે સ્ત્રી હોય તેને જ ખબર પડે.
આનંદઘનજીનો આત્મા ચેતનાની સુવિશુદ્ધદશાને ઝંખી રહ્યો છે. નિરંતર નિર્વિકલ્પ અવસ્થામાં રહેવા તે ઝંખે છે પણ તે સ્થિતિ આવતી નથી અને આવે તો ટકતી નથી. બહિરભાવોમાં ભટકતુ મન વશ થયુ તેથી ચંચળતા ઘણી ઘટી ગઈ પણ હજુ આંતરમન વિકલ્પો પેદા કરે છે તેથી આત્મ સ્થિરતા જામતી નથી. ચેતનાની સુવિશુદ્ધદશા ટકતી નથી તેની વેદના તેઓને નિરંતર સતાવે છે.
પ૭માં પદમાં આનંદઘન પ્રભુ ! આપ મિલો - મિટ જાય મનકા ઝોલા. હે આનંદઘનના નાથ પ્રભુ આપ જો આવી મળો તો મારા મનના તરંગો - વિકલ્પો શાંત થાય. તે મનના તરંગો - વિકલ્પો આવી આવી ને તેમની શાંતિ સમાધિને લૂંટી રહ્યા છે, તેની અસહ્ય અને અકથ્ય વેદના તેઓ અનુભવી રહ્યા છે અને તે વેદનાને તેમને શુદ્ધ ચેતનાના મુખમાં મુકીને બતાવવાનો પ્રયત્ન આ પદ દ્વારા કર્યો છે.
ગુણરૂચ એ તાત્વિક દષ્ટિએ મોક્ષયિ છે.
