________________
R
આનંદઘન પદ
.
૫૭
ભેગા મળે છે અને પોતાને અનુરૂપ પાત્ર ભજવી નાટકને દેખાડે છે જે પાછા પોતાનો સમય પૂરો થતાં વિદાય લે છે. આવી કર્મજનિત અવસ્થા કે જે ક્ષણભંગુર છે તેમાં જીવ મૂંઝાય છે અને તેને પોતાની માને છે તે જીવના અજ્ઞાનનો વિલાસ છે.
આવા પ્રકારના અદ્ભૂત સંસાર નાટકને બતાવવા દ્વારા યોગીરાજ જગતના જીવોને વૈરાગ્ય પમાડવા માંગે છે. જીવોના ભૂતકાળના અનંતા શરીરો મડદા બનીને રાખ થઈ ગયા છે. ભાવિકાળને કોઈ જાણી શકયું નથી, માટે આ ભવ પૂરો થાય તે પહેલા આ નાટકને બરાબર ઓળખી તમે તેનાથી અળગા પડી જાવ. સમય કોઈની રાહ જોતો નથી. મનુષ્યભવનું ટાણું ફરી ફરીને મળવું દુર્લભ છે, માટે હે ભવ્ય જીવો તમે બુઝો ! બુઝો ! તમે કોઈ પણ રીતે બોધ પામો ! બોધ પામો ! પ્રભુ મહાવીર પણ છેલ્લે છેલ્લે દેશનામાં આજ કહી ગયા છે અને યોગીરાજ પણ તેજ વાતને દૃઢ કરી રહ્યા છે.
ગા.૨ : લોક-અલોક બિચ આપ બિરાજિત - જ્ઞાન પ્રકાશ અકેલા બાજી છાંડ સિંહા ચડ બૈઠે - જિહાં સિંધુકા મેલા
ચૌદરાજલોક સ્વરૂપ લોકની ચારેબાજુ અનંતો અલોક છે, વચ્ચે ચૌદરાજલોક સ્વરૂપ લોક છે કે જેની ચારે બાજુ અલોક છે. તે લોકના અગ્રભાગે કે પછીથી અલોક શરૂ થાય છે ત્યાં લોકાલોકના સંધિ સ્થાને હે પ્રભો ! આપ બિરાજીત થયા છો જ્યાં એકલો જ્ઞાનનો પૂર્ણ પ્રકાશ ફેલાય છે, તે આપનુ સ્વરૂપ છે.
હે પ્રભો ! આપ પણ એક કાળે અમારા જેવા સંસારી હતા. આપે પણ નટ બાજીગરની બાજી ખેલી અનંતા નાટકો કર્યા. પણ હે પ્રભો ! આપની ભવિતવ્યતા સાનુકુળ બની તેથી આપના કાળનો પરિપાક થયો અને આપે પ્રચંડ પુરુષાર્થ આદર્યો. કર્મોના ગંજના ગંજ આપના આત્મા પર પણ લાગેલા હતા પણ હે પ્રભો ! તેને બાળીને ભસ્મીભૂત કરવા આપે પ્રચંડ જ્ઞાનાગ્નિ પ્રગટાવ્યો. ઉપસર્ગો અને પરિષહોને સહન કરવામાં આપ મેરૂથી પણ અધિક ધીર બન્યા તે એટલે સુધી કે બીજાના દોષોને પચાવવા આપ નીલકંઠ બન્યા.
બોધની સૂક્ષ્મતા એટલે બોધની અસરકારકતા !
