________________
આનંદઘન પદ
―
પક
૩૫
સૂર્યના ઉગવા અને અસ્ત થવા રૂપ પ્રસંગથી જ્ઞાની પુરુષો જીવને ચેતવે છે કે હે જીવ !. માનવ જીવન એ સૂર્યના પ્રકાશ જેવું છે, તો તેને તું સત્કાર્યથી ભરી દે કે જેથી તે પુરુ થાય તો પણ તારે પસ્તાવુ ના પડે અને ફરીથી પાછી તને પ્રકાશ પૂર્ણ શ્રેષ્ઠ જીવન જીવવાની તક મળ્યા કરે.
ચેતન પૂર્વ દિશાના સૂર્ય સમાન છે. તેનામાં ઝળહળતુ તેજ છે પણ તેજ ચેતન જ્યારે પશ્ચિમદિશા રૂપ પર ઘરમાં આસક્ત થાય તો તેનું તેજ હાનિ પામે અસ્ત પામે, તેમાં બિચારી સુમતિ શું કરી શકે ? પોતાના સ્વભાવમાં રહેવું તે પૂર્વ દિશાના સૂર્ય સમાન છે અને તેમાંથી બહાર નીકળી વિભાવભાવોમાં રખડવું તે પશ્ચિમ દિશાના સૂર્ય સમાન છે. વિભાવભાવોમાં રખડનારને ઘોર અંધકારની રાત્રિ જેવી નરક-તિર્યંચ ગતિઓમાં ભટકવું પડે છે પરંતુ જે નિરંતર આત્મભાવમાં રહે છે તે દેવ અને મુનુજગતિ જેવી સદ્ગતિને પામીને આત્મવિકાસ સાધે છે.
પૂનમ નિશિ સમ ચેતન જાણીએ, ચંદ્રાતપ સમ ભાણ (નાણ), બાદલભર જિમ લથિતિ આણીએ, પ્રકૃતિ અનાવૃત જાણ... ૨.
પૂર્ણિમાના ચંદ્ર જેવો નિર્મળ ચેતન જાણો અને ચંદ્રના પ્રકાશ જેવો તેનો જ્ઞાનપ્રકાશ જાણો. વાદળાના સમુહ જેવી કર્મદલિકની સ્થિતિ જાણો અને પ્રકૃતિ એટલે મૂળ સ્વભાવે ચેતન આવરણ વગરનો છે એમ જાણવું.
આત્માની અનંત શક્તિ છે તેમાં એક ચિતિ શક્તિ છે, જે ચૈતન્ય શક્તિ છે, તે આત્માને શીતલતા આપનાર છે. સૂર્યનો પ્રકાશ જેમ ઉષ્ણ હોય છે તેમ આત્માનો જ્ઞાન પ્રકાશ ઉષ્ણ નથી હોતો પણ શીતલ હોય છે. આત્માના બધાજ ગુણો આત્માને આનંદ આપનાર છે. એક એક ગુણમાંથી અનંત આનંદ આવે છે. તેવા અનંતાગુણો હોવાથી એક સાથે અનંત અનંત આનંદ સિદ્ધ ભગવંતો અનુભવી રહ્યા છે.
જેમ પ્રકાશ વગરના ચંદ્રમાની કલ્પના અશકય છે તેમ જ્ઞાન વગરના આત્માની કલ્પના થઈ શકતી નથી. સ્વભાવથી નહિ ઢંકાયેલો હોવા છતાં વર્તમાન કાળે કર્મથી તે જ્ઞાનપ્રકાશ આવૃત થયેલો છે. શુદ્ધ જ્ઞાન પ્રકાશ અત્યારે
અપવાદ આચરણીય છે પરંતુ દર્શનીય, આદરણીય કે અનુકરણીય નથી.
