Page Text
________________
આનંદઘન પદ - ૫૫
S
અન્વય - અરૂ વ્યતિરેક હેતુ કો - સમજ રૂપ ભ્રમ ખોઈ આરોપિત સર્વ ધર્મ ઔર હૈ - આંનદઘન તત સોઈ - ચેતન... ૨.
જ્યાં જ્યાં જ્ઞાન છે ત્યાં ત્યાં આત્મા છે આ અન્વય હેતુ છે. જ્યાં જ્યાં જ્ઞાન નથી ત્યાં ત્યાં આત્મા નથી આ વ્યતિરેક હેતુ છે. અન્વય હેતુ એ હકારાત્મક પદ્ધતિ છે, જ્યારે વ્યતિરેક હેતુ એ નકારાત્મક પદ્ધતિ છે. આ બંને પદ્ધતિ દ્વારા આત્મસ્વરૂપના શ્રદ્ધાનને દઢ કરીને અનાદિકાળથી જીવને જે દેહમાં આત્મબુદ્ધિનો ભ્રમ થઈ ગયો છે, તે ભ્રમનો નાશ કરવાનો છે. આત્મા એ દેહની અંદર રહેલો છે પણ તે દેહ સ્વરૂપ નથી, પરંતુ દેહથી તદ્દન જુદો છે. દેહ અને આત્મા બંને એકમેક થયા છે પણ એકરૂપ નથી બન્યા. દૂધ-પાણી ભેગાં થયાં છે પણ દૂધ કાંઈ પાણી કે પછી પાણી કાંઈ દૂધ નથી બની ગયું. ભેગાં થયેલાંને જુદા પાડી શકાય છે, પણ એકરૂપ તે તદરૂપ થયાં હોય તેને જુદા પાડી શકાતા નથી. દેહના ધર્મો અને આત્માના ધર્મો તદ્દન જુદા છે. દેહ જડ છે, વિનાશી છે, સુખ-દુ:ખાદિ વેદનના અભાવવાળો છે. જ્યારે આત્મ ચેતન છે, અવિનાશી છે, જ્ઞાન અને આનંદ સ્વરૂપ છે. જ્ઞાન અને આનંદ એ આત્માના ગુણો છે પણ દેહના નથી. આ શ્રદ્ધા દઢ થાય તો ચેતન એવા આત્માએ જે વિનાશી પદાર્થો માટે દોટ મૂકી, જે પોતાનો વિનાશ નોતર્યો છે તેનો અંત આવે. “મારું સુખ મારા પોતાનામાં જ છે પણ પરમાં કયાંય તે શોધ્યું જડે તેમ નથી, આ શ્રદ્ધાના અભાવે જીવે અનંતકાળથી પરમાંથી સુખ શોધવા પ્રયત્ન કર્યો છે અને તેમ કરવા જતાં તે પરમાંથી સુખ તો મેળવી શક્યો નથી પણ અનંતી પાપરાશિ એકત્રિત કરી તે દુઃખમાંજ સબડડ્યો છે.
મિથ્યાત્વ એ ભયંકર કોટિનું શલ્ય છે જેણે આત્માની સમજણ શક્તિનો નાશ કરી મતિમાં યમ પેદા કરી દીધો છે. તેણે ઘર્મ તત્વને ખંડિત કર્યું છે. આત્માનો શુદ્ધ ઉપયોગ કે જે સમતા-સમાધિ સ્વરૂપ છે તેજ વાસ્તવિક ધર્મ છે જે તેણે ભૂલાવી દીધો અને ધર્મની ક્રિયાઓ અને તેના દ્વારા ઉત્પન્ન થતાં શભભાવો કે જે અધ્યાત્મ શૈલીમાં આરોપિત ધર્મ કહેવામાં આવ્યા છે તેમાંજ ધર્મ મનાવી દીધો છે. જેટલી જેટલી શુભક્રિયાઓ અને શુભભાવો છે તે બધા આરોપિત ધર્મ એટલા માટે છે કે વ્યવહારનય તેને ધર્મ તરીકે સ્વીકારે
સમજ્યા તે સમાયા ! આત્મામાંથી નીકળેલું જ્ઞાન આત્મામાં શમાવું જોઈએ.
| SR No. | 006025 |
| Book Title | Parampaddai Anandghan Padreh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Suryavadan T Zaveri |
| Publisher | Shreyaskar Andheri Gujarati Jain |
| Publication Year | |
| Total Pages | 442 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |