________________
આનંદઘન પદ - ૫૪
ગતિમાં જીવને મોટે ભાગે અજ્ઞાન વર્તતુ હોવાના કારણે જીવને અશુભ કર્મના લોકળા થોકજ ઉભા થતા હોય છે એટલે ઉદયમાં આવીને જે જે કર્મો ખપે છે
નીકળે છે તેની અપેક્ષાએ અજ્ઞાનજનિત નવા કર્મનો બંધ એટલો બધો હોય છે કે જેનો સરવાળો કરવામાં આવે તો તે તે ભવની શરૂઆતમાં જે કર્મોનો જથ્થો હતો તે તેની તે ભવની સિલક હતી તે સિલક ભવના અંતે ઘણી બધી વધી ગયેલી હોય છે. એટલે દેવું ચૂકવવાની વાત તો આમ બાજુ પર રહી પણ દરેક ભવના અંતે તે દેવું વધતુજ જાય છે.
આત્માનું અજ્ઞાન હોવાના કારણે જીવને દરેક ભવે જે જે સંયોગો મળે. છે તે સાચા લાગે છે અને તેથી તે સંજોગોને પોતાના માની તેમાં રાગ દ્વેષથી ચોંટી જાય છે જેથી સમયે સમયે અનંતી કાર્મણ વર્ગણાઓ કર્મરૂપે પરિણમાવી આત્મા સાથે ચોંટાડે છે અને આમ તે વધુ ને વધુ દેવાદાર બનતો જાય છે.
આવી પરિસ્થિતિમાંથી જીવને કોણ છોડાવે ? સંસારની રચનાજ આવી અજબગજબની વિચિત્રતાથી ભરેલી છે. સંસારની આંટીઘૂંટીઓ, ભૂલભૂલામણી વાળી છે જે ભલભલા જીવને પણ થાપ ખવડાવે તેવી છે. જયાં જીવ આવો. દેવાળિયો જ વહેપાર કરતો હોય ત્યાં તેને નવું ધરે પણ કોણ ? અને સાક્ષી. આપવા પણ કોણ તૈયાર થાય ? નિશાની એટલે સાક્ષી તરીકે પોતાની જામીન આપી ગુનેગારીમાંથી છોડાવવા સહીં પણ કોણ કરે ?
હવે તો વ્યાજ લેવું જતું કરીને કોઈ ખંધા એટલે કે ખાંધા કે કાંધા કરાવી (હફતા બંધાવી) આપે તો હું સોગન ખાઈને કહું છું કે મૂળ રકમ ચૂકવી દઉં. વ્યાજ લેવું છોડી દે એટલે કે વિરતિભાવ મને કોઈ સ્પર્શાવી દે તો નવો કર્મબંઘ થાય નહિ અને જે અંદરમાં જુના 8 પડ્યા છે તે વિરતિના ભાવથી ધીમે ધીમે નીકળવા માંડે. ક્રમ પ્રાપ્ત વિરતિના માર્ગમાં આ રીતે જ અંદરમાં રહેલ કર્મો ધીરે ધીરે ખાલી કરી શકાય છે. એમાં સડસડાટ ઉપર ચડી જવાતુ નથી અને બહુલતાએ જીવો આજ રીતે ક્રમસર આગળ વધીને મોક્ષે જાય છે. - અનાદિકાલીન નરક નિગોદના ભયંકર દુ:ખોથી છુટવા આનંદઘનજીનો આત્મા પોતાનાજ ભગવાન આત્માના સમ ખાવા તેયાર થાય છે છતાં તેમની
પદાર્થ ઉપરનું મમત્વ એ નબળાઈ છે, જ્યારે પદાર્થ સાથેનું એકત્વ એ મિથ્યાત્વ છે.