________________
આનંદઘન પદ - પર
પદ - પર
(રાગ : જયજયવંતી)
मेरे प्रान आनन्दघन तान आनन्दघन | ए आंकणी ॥
मात आनन्दघन, तात आनन्दघन । गात आनन्दघन, जात आनन्दघन ॥
મેરે. III
राज आनन्दघन, काज आनन्दघन । साज आनन्दघन, लाज आनन्दघन ॥
मेरे. ॥२॥
મામ માનન્વયન, નામ બાનન્વધન | नाभ आनन्दघन, लाभ आनन्दघन | मेरे. ॥३॥
આનંદ એ આત્માનું સ્વરૂપ છે, તેથી જીવ માત્ર પોતાના સ્વરૂપને માંગે છે અને તેને જ બધામાં શોધે છે. જીવની જે સુખની શોધ છે, તે જ સૂચવે છે કે જીવ પોતાના મૂળ મૌલિક સ્વરૂપમાં સુખ સ્વરૂપ એટલે કે આનંદસ્વરૂપ છે. અરસપરસ મળતી બે વ્યકિતની પહેલી પૃચ્છા એ હોય છે કે સુખમાં - મજામાં છો ને ? બધું ક્ષેમકુશળ-આનંદમંગળ છે ને ?
વળી જીવ સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપી છે એટલે કે સત્ + સિદ્ + આનંદ સ્વરૂપ છે. આમાં જીવનું સારું અને ચિપણું એટલે કે જ્ઞાનસ્વભાવ છેવટે અજ્ઞાન રૂપે પણ રહ્યો પરંતુ એનું મૂળ આનંદસ્વરૂપ ખોવાઈ જઈ નંદવાઈ ગયું અને તે સુખ દુઃખ રૂપે, દ્વિત સ્વરૂપે પરિણમ્યું. એથી જ જીવ માત્ર બધે, બધામાં આનંદને શોધતો ફરે છે. કારણ કે જીવ જ્ઞાનાનંદી સ્વરૂપવાળો હોવાથી આનંદથી વિખૂટું પડી ગયેલું જ્ઞાન બધે પોતાના આનંદને જ શોધે છે. જ્ઞાન શક્તિ અને રસ ઉભય સ્વરૂપ છે. આનંદ એ જ્ઞાનનું જ રસસ્વરૂપ - સુખસ્વરૂપ છે. જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો સચોપશમ એ શક્તિ છે પરંતુ એ જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ, જે મોહનીસકર્મના સચોપશમ પૂર્વક હોય છે તો તે જ્ઞાન રસરૂપ બને છે. જે જ્ઞાન સાચું જ્ઞાન છે.
ભેદ ટાળી, અપૂર્ણતા કાઢી, અભેદ થઈ પૂર્ણતાની પ્રાપ્તિ કરવાની ક્રિયા એ જ ધર્મ.
