________________
આનંદઘન પદ - ૫૧
સ્વામી ચેતન (પર્યાય અને દ્રવ્ય) જુદા • ભિન્ન છીએ એવું ભાન જ નહિ રહ્યું. ચેતન સાથેની મારી ચેતનાની તદ્રુપતામાં બધી સૂઝ બુઝ વિસરાઈ ગઈ અને એમાં ચેતાનું - પ્રીતમનું નામ (નાઉં) પણ ભૂલી ગઈ. સવિકલ્પતામાંથી નિર્વિકલ્પતામાં એવી તો સરકી ગઈ અને ગરકાવ થઈ ગઈ કે ચેતન ચેતનાની પૂર્વની સવિકલ્પ સ્થિતિ તદ્દન ભૂલી જવાઈ અને નિર્વિકલ્પ તદ્રુપતાના અપૂર્વ આનંદમાં ડૂબી જઈ એમાં ગરકાવ થઈ જવાયું. પરંતુ આવી અનુપમ અપૂર્વ આનંદાવસ્થામાં ચિત્તરૂપી ચાતકે ભંગાણ પાડવું અને નિર્વિકલ્પતા ખોઈ બેસી પાછી પૂર્વની સ્મૃતિ આદિ સૂઝબુઝ વાળી સવિકલ્પદશામાં પાછા ફરવું પડ્યું. પીયુ પીયુ કરતી પીયુમય થઈ ગઈ હતી, તે પીઉને પામીને (પાઉ) પણ પાછી ચિત્તચાતકના કારણે ચતુર ચેતન વિહોણી ચેતના થઈ જતાં પાછી પીયુ પીયુ પીયુના પોકાર કરવા માંડી - ચેતનબા - શુદ્ધ ચેતનના જાપ જપવા લાગી. કવિશ્રીનું કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે નામ અને રૂપ ભૂલાઈ જવાય તો અનામી અને અરૂપી થવાય, જે ન થવાય ત્યાં સુધી, જે પ્રગટ અનામી - અરૂપી છે તેના નામનું સ્ટણ અને એના વીતરાગ શાંત પ્રશાંત ઉપશાંત આનંદમય સ્વરૂપનું દર્શનપાન કરતાં રહેવાનું છે. જીવનું ખોટું નામ અરિહત છે, જે છગનલાલ - મગનલાલ - ચીમનલાલ કે રમેશ-મહેશ-નરેશ, એવાં પલટાનારા વિનાશી નામથી ઓળખાય છે, બાકી એનું સાચું નામ તો એક અરિહંત જ છે. એવા અરિહંત પ્રભુના સ્મરણ વિનાની એક પણ રાત્રિ વીતતી નથી અને જેના ચિત્તમાંથી એ અરિહંત ભગવાનની શુદ્ધતા - બુદ્ધતા હટતી નથી, તેને તેના ભીતરના ભગવાન આત્મા, પરમાત્મા રૂપે અવશ્ય પર્યાયમાં પ્રગટ થાય છે. ચાતકની તૃષાતૃપ્તિ માટે તો મેઘવૃષ્ટિની આવશ્યકતા છે, જે ચાતક સહિતના સર્વેના સામુદાયિક પુણ્યકર્મના ઉદયે જ શક્ય બને છે, જ્યારે સાધકને પોતાને પોતામાંથી પોતાના પરમાત્માસ્વરૂપના પ્રગટીકરણ માટે તો પોતાની વૈયક્તિક આત્મવિશુદ્ધિ - પર્યાયવિશુદ્ધિની આવશ્યકતા રહે છે.
એક સમે આલાપ કે હો, કિીને અકાણે ગાન, સુઘડ બપીહા સુર ઘરે હો દેત હૈ પીઉ પીઉ તાન. ભાટુકી..૪. ચેતના પોતાનો સ્વાનુભવ વ્યાન કરતાં કહે છે કે એક સમયે હું મારા
જીવને પોતાનો એક પણ દોષ દેખાતો નથી તે જ મોટો અહંકાર છે.