________________
જ
આનંદઘન પદ - ૧૦૫
બધામાં ભાવની કિંમત એટલી બધી છે કે તેનું માહાભ્ય આંકી શકાય તેવું નથી. ભાવ સુધરવાથી અંતર્મુહૂર્તમાં ક્ષપકશ્રેણી માંડ્યાના દષ્ટાંતો છે.
વસ્તુ દ્રવ્ય-ભાવાત્મક છે. દ્રવ્ય એના ભાવમાં હોય, એના ગુણ પ્રમાણેના પર્યાયમાં હોય તો જ તે શુદ્ધ દ્રવ્ય કહેવાય. દ્રવ્યને દ્રવ્યાનુસારી ભાવથી ભાવમાં લાવી શકાય છે માટે સાધાનામાં ભાવનું ખૂબ ખૂબ મહાભ્ય છે. સ્વા (પોતાના) ભાવને ભૂલી ભાન વગરના બેભાન થઈને દુર્ભાવથી દુષ્ટ બન્યા છીએ તો હવે સ્વનું ભાન કરી સભાન થઈને દુર્ભાવને સદ્ભાવથી દૂર કરી સ્વભાવમાં આવી સ્વભાવમાં સ્થિર થવાનું છે. ભાવથી ભાવમાં જવાની પ્રક્રિયા એ નિશ્ચયાત્મક પ્રક્રિયા છે અને તેથી જ સાધ્ય ચતુષ્કાને પામવા ચારેય સાધના ચતઝમાં શિરમોમાં ભાવનું સ્થાન છે.
“ભાવ વિના દાનાદિકા - જાણો અલૂણોધાના
ભાવ રસાંગ મિલ્યા થકી - ગૂંટે કર્મ નિદાન.” આ ઘર્મનગરીમાં ધર્મરાજા પરમાત્માનો વાસ નીકળી જવાથી તે સ્થાન. ખાલી પડેલ. દેહરૂપ દેવળમાં મોહરાજાનો વાસ હતો તે મોહના કારણે દુર્યાનથી તે દેવળ અપવિત્ર બની ગયેલ ત્યાં મોહરાજા પદભ્રષ્ટ થવાથી અને ધર્મરાજાનું આગમન થવાથી સર્વત્ર આનંદ આનંદ છવાઈ ગયો. આ પ્રતાપ ભાવ ધર્મનો સમજવો. ધર્મ ભાવમાં સમાયો છે. આજ્ઞાપાલનમાં સમાયો છે માટે ભાવ શુદ્ધિનો મહિમા અવર્ણનીય કહ્યો છે. તેમાં પણ વૈરાગ્ય વાસિત ચિત્તભાવનો મહિમા અજબ સમજવો. આ ભાવ પ્રત્યેક પ્રાણીમાં સમાન પણે અદષ્ટપણે રહેલો છે. આનંદઘનજી કહે છે કે હે પ્રભો ! આપની પરમ કૃપાથી મારા તેમજ સેના હદયમાં એ ભાવ પ્રગટ થાઓ
ચાર ચાર ભયંકર હત્યાઓ કરવા દ્વારા નરક તરફ પ્રયાણ કરી ચૂકેલા દઢપ્રહારીને ભાવનો પલટો આવ્યો તો લુંટારામાંથી સંત થયો અને સમભાવે કર્મોને વેદતા ૬ મહિનામાં કેવલજ્ઞાન લીધું.
જયણાના ગર્ભમાં પ્રત્યેક જીવ સાથે આત્મોપ્ય-આત્મતુલ્યતાનો ભાવ છે.
