________________
આનંદઘન પદ
=
CC
૩૧૩
દહીં જેવુ ધન બનાવે છે. હવે તેનું વલોણુ - મંથન કરવામાં આવે તો તત્ત્વસાર રૂપી માખણ પ્રાપ્ત થાય. મોટા ભાગના જીવો વલોણુ કરવામાં નિષ્ફળ ગયા છે કારણ કે માખણ રૂપ તત્ત્વસારને કાર્યોત્સર્ગ માની ઘણી વખત જીવ તપ તપ્યો પણ તે બધું જડભાવે કર્યું. પ્રકૃતિના નિમિત્ત પામીને કર્યું તેથી અહંકાર પુષ્ટ થયો પણ ગળ્યો નહિ તેથી તપનું ફળ દેવગતિ પામી ત્યાંથી પાછો પડ્યો અને એકેન્દ્રિય વગેરે યોનિઓની ગર્તામાં પડ્યો. (ઓઘાને વળી મુહપત્તિના જી-મેરૂ સમાન ઢગ કીધ) - આ શાસ્ત્ર વચન તેમાં સાક્ષી પુરે છે. સઉ મુમુક્ષુ આત્માઓને હું ચેતવુ છું કે દર્દીનું મંથન કરનાર ઘણા બધા નીકળ્યા પણ તત્ત્વસાર રૂપ માખણ તો કોઈ વિરલાજ પ્રાપ્ત કરી શક્યા. આત્મામાં રહી ગયેલ પુણ્યાશ્રવની ખટાશને બાળવાનું કાર્ય જીવે કદીયે કર્યુજ નહિ. આત્મધ્યાનની ભઠ્ઠીમાં તત્ત્વસાર રૂપ માખણને ખૂબખૂબ તાવવામાં આવે ત્યારેજ પુણ્યાશ્રવની ખટાશ બળી જાય. આ પ્રક્રિયા એક વખત નહિ પણ અનેક વખતની છઠ્ઠા સાતમા ગુણસ્થાનકની આત્મદશાની સમજવી. તેવા કોઈ વિરલા નર પુરુષોજ ધ્યાનાનલ દ્વારા પુણ્યાશ્રવને બાળવાની સ્વરૂપ ક્રિયા કરી તત્ત્વસાર રૂપ અમૃતને પામી શકે છે. જ્યારે દહીંનું વલોણુ કરવામાં આવે ત્યારે તેમાંથી છાશ અને માખણ છુટા પડે છે તેમાંથી છાશનો ભાગ દૂર કરી જે માખણ નીકળેલ છે તેમાં પણ પાછો ખટાશનો કંઈક અંશ તો હજુ રહેલો છે જે ખટાશને દૂર કરવા તે માખણને વારંવાર અગ્નિ ઉપર ભઠ્ઠામાં નાંખી તપાવતા તેમાંથી ખટાશનો ભાગ નીકળી જતાં તેમાંથી ઘી બને છે. એમ સદ્ગુરુઓ પણ જિનવાણી રૂપી દૂધનુ પાન કરી તેનુ વારંવાર તત્ત્વચિંતન-મનન કરે છે ત્યારે તેમાં પોતાનો વૈરાગ્યરસ ભળતાં તે જિનવચનના ભાવો હૃદયમાં અસ્થિમજ્જા થાય છે. પછી તે પદાર્થોનું ખૂબજ મંથન કરવામાં આવે ત્યારે અંતરમાં રહેલ ઈચ્છાઓ વિશેષ વિશેષ નીકળી જતા જે સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે તે માખણ છે અને પછી પોતાની પરિણતિને વિશેષ શુદ્ધ કરવા વારંવાર ધ્યાનનો આશ્રય કરવામાં આવે છે ત્યારે તેમાં રહેલ પુણ્યાશ્રવ પણ નીકળવા માંડે છે માટે છઢેથી સાતમે જતાં વીતરાગ પરિણતિનો અંશ અનુભવાય છે તે માખણની જ વિશિષ્ટ કોટિની અવસ્થા છે જેમાંથી અંતે ક્ષપકશ્રેણીમાં સર્વ ઈચ્છાઓ બળીને ભસ્મીભૂત થઈ જતાં
ઉપયોગને ઉપયોગમાં ઢાળવો તે ઉપયોગનો સદુપયોગ છે.