________________
૩૧૨
આનંદઘન પદ
-
૯૯
સાધનો લોભે રાખ્યા છે. મનુષ્ય ક્ષેત્રની ઉપરના આકાશમાં દેવલોકો આવેલા છે જ્યાં દેવોનો વાસ છે ત્યાં પ્રચંડ વિષય રૂપ પ્રમાદની સામગ્રી છે, તેને પામીને જીવ પરિગ્રહની મૂર્છામાં ફસાયેલો રહે છે. આમ ચૌદ રાજલોકમય ગગનમાં ગાદી-તકીઆ-રજાઈઓ વગેરે પ્રમાદના સાધનો મૂકયા છે અને લોભની છે પત્ની તૃષ્ણાએ પોતાના નારીપણાના ભાવોનો દેખાડો કરવા માથા પર આભનો એટલે ભરત ભરેલો પીછોડો એટલે પછેડી અર્થાત્ ચાદર ઓઢી છે જેનો એક છેડો ધરતીને અડીને રહેલો છે. આવી તૃષ્ણાનારીમાં રહેલ આકાશ અર્થાત્ તૃષ્ણા ઉપરથી માંડીને નીચે સુધી બધેજ ફેલાયેલી છે, જે ભિખારીને એક ટંકના ભોજન મેળવવાથી આરંભ પામી વિસ્તરતી વિસ્તરતી શેઠાઈ, ચક્રવર્તીપણા, ઈન્દ્રપણાની પ્રાપ્તિની તૃષ્ણા સુધી પોતાની પછેડીને ફેલાવે જ જાય છે. આટલી અનંતી ઈચ્છાઓને લોભ પુરુષ કેવી રીતે પૂર્ણ કરી શકે ? કારણકે ખાટ ખટુલાનુ ક્ષેત્ર મર્યાદિત છે અને તૃષ્ણા ફેલાયેલી છે ચૌદ રાજલોક જેટલા ક્ષેત્રમાં - મતલબ ઈચ્છાઓનો અંતજ નથી તેને પૂર્ણ કરવાની ક્ષમતા લોભમાં પણ નથી.
(તોયે ન સોડ ભરાઈ) - તૃષ્ણા કહે છે કે મારો ખોળો ભરનાર - સોડ ભરનાર કોઈ પુરુષ મારી નજરે આજ સુધી ચડ્યો નથી. આવી બેમર્યાદ ઈચ્છાઓ અનેક રૂપે એક જીવ પાછળ વળગી છે તેની સોડ રૂપી ઈચ્છાઓને એકલો જીવાત્મા કેવી રીતે સંતોષી શકે યા પૂર્ણ કરી શકે ?
ગગન મંડલમેં ગાય વિહાણી, વસુધા દૂધ જમાઈ; સઉ રે સુનો ભાઈ વલોણું વલોવે, તો તત્ત્વ અમૃત કોઈ પાઈ....પ.
ઉપરના ચાર કષાય પુરુષો અને ચાર તેની પત્નીઓનો મૂળથી અંત આણવાનો ઉપાય યોગીરાજ અહીં બતાવે છે - ચૌદ રાજલોકમય આકાશના મધ્યભાગમાં તિર્ધ્વલોકમાં તીર્થંકર પરમાત્મા રૂપી કામધેનુ ગાય ઉત્પન્ન થાય છે કે જેમના મુખમાંથી નીકળતી વાણી અમૃત સમાન મીઠી હોવાથી તે દૂધ જેવી છે, તે વાણીનું પાન કરૂણા બુદ્ધિથી તેમના શાસનમાં જન્મેલ આચાર્યાદિ મહાપુરુષો કરે છે અને તેના ઉપર ચિંતન મનન કરી વૈરાગ્ય રસ ભેળવી તેને
જ્ઞાની ઉપયોગનો સદુપયોગ કરી મોક્ષ પામે છે.
