________________
૨૮૨
આનંદઘન પદ - ૯૫
- 1
આ મનની આંખ બે છે તેમ તેના કાર્યના પાસા પણ બે છે.
જેમ ગાય પેટ ભરવા કાજે વન વગડામાં જાય છે ત્યાં ચારે દિશામાં ફરતાં પોતાનું પેટ ભરવા ચારો ચરે છે - ઘાસ ખાય છે ત્યારે તે ઘાસને પણ મૂળથી ઉખેડીને ખાતી નથી પરંતુ ઉપર ઉપરથી ઘાસ-પાંદડા વગેરે ખાય છે જેથી બીજે દિવસે ઘાસ ફરી ઉગી નીકળે છે પણ તે ઘાસ ખાતા તેની સુરતા એટલે દૃષ્ટિ કે મને પોતાનું સંતાન વાછરડું કે જે ભૂખ્યું છે તેની ચિંતા કરતુ હોય છે. ઉદરભરણ વખતે પણ તેનું મન તો પોતાના બચ્ચા - વાછરડા તરફજ હોય છે.
પાંચ સાત સાહેલીયાં રે હિલમિલ પાણી જાય તાલી દિયે ખડખડ હસે, વાકી સુરતિ ગણરૂઆ માંહિ રે ૨.
પનઘટ ઉપર પાણી ભરવા માટે ગયેલી પાંચ-સાત સાહેલીઓ - બહેનપણીઓ ભરેલાં બેડાં સાથે રસ્તા પર ચાલતી હોય, વાતો કરતી હોય, સામેથી આવતી સખીઓ સામે ઊભી રહી તેને તાળી આપતી હોય તેની સાથે ખડખડાટ હસતી હોય છતાં તે દરેક વખતે તેનું ધ્યાન તો માથા પર રહેલા બેડા ઉપરજ હોય છે તેનો ઉપયોગ ત્યાંજ મંડાયેલ રહે છે. એ પનિહારીની ચેષ્ટા - ક્રિયા અન્યત્ર હોવા છતાં તે ક્રિયા સમયે પણ એનું લક્ષ એના લક્ષ્ય એવી એની હેલની સ્થિરતાની સાચવણીમાં છે.
નટઆ ના ચોકમાં રે, લોક કરે લખ સોર વાંસ ગૃહી વરતેં ચઢે, વાકો ચિત્ત ન ચલે કહુ ઠોર રે ૩.
નટ જાતિના લોક ગામડે ગામડે જઈ ગામના મધ્ય ચોકમાં વાંસ ખોદી વાંસના બંને છેડે દોરડું બાંધી હાથમાં વાંસ લઈ દોરડા પર અદ્ધર ચાલે છે તે વખતે ભય દૂર કરીને દોરડા પર ચાલે છે ત્યારે તેનું મન તો તે દોરડા ઉપર ચાલવાની ક્રિયામાં જ સ્થિર હોય છે. તેની દોરડા ઉપર નાચવાની - દોડવાની ક્રિયા જોઈને ભેગું થયેલું લોક તાલીઓ પાડે છે, મુખમાંથી વાહવાહના સુરો કાઢવા દ્વારા વાતાવરણને ગજવે છે, નગારા વગાડે છે એવા ટાણે પણ નટની. નજર લોકો તરફ ન રહેતાં દોરડા તરફ સ્થિર રહે છે. તે નટે મનને કેવી તાલીમ આપી હશે ? નટડીના મોહમાં મોહાઈને તેને પરણવા ઈલાયચીકુમાર નટ બન્યો. આત્મા જે આત્માને ઓળખે નહિ એના જેવો આત્માનો કોઈ પાપોદય નથી.
