________________
આનંદઘન પદ - ૯૫
૨૮૩
દોરડા ઉપર ચઢી નાચે છે ત્યારે લોકોને અને રાજાને ખુશ કરી તેની પાસેથી ઈનામ મેળવવા હજારો પ્રેક્ષકોની વચ્ચે પણ નાચતા તેનું ધ્યાન બીજે જતું નથી પરંતુ તેનું ધ્યાન એક માત્ર પગના અંગુઠા અને હાથમાં પકડેલા વાંસ તરફ હોય છે. હાથ પકડેલા વાંસને એવી રીતે વાળે છે કે જેથી દોરડા ઉપર ચાલતા - લઘુલાઘવી કળાથી સમતુલા જળવાઈ રહે. આ બધા દષ્ટાંતો આપીને યોગીરાજ કહે છે કે સંસારના ગમે તે કામ કરતા પણ તમારું ધ્યાન તમે પરમાત્મા સ્વરૂપમાં લગાડો. જેમાં પાણી ભરનારી સ્ત્રીની નજર માથે રહેલ ગાગર પરથી ખસતી નથી, નટની નજર હાથમાં પકડેલા વાંસ અને દોરડા પરજ ચોટેલી રહે છે અને તેથી જ તે નાચવાની ક્રિયા કરી શકે છે તેમ જીવ પણ જો ધારે તો ગમે તેવા સંસારના કામ કરતા પ્રભુ ચરણ સેવા અને પ્રભુ ગુણગાન પ્રત્યે પોતાની સુરતાને અર્થાત્ દષ્ટિને રાખી શકે છે. આવી રીતે પરમાત્મ સ્વરૂપમાં મન કેન્દ્રિત થયેલું રહે તોજ આત્માનું કલ્યાણ છે, અન્યથા નહિ એવુ આડકતરી રીતે અહીં સૂચન કર્યુ છે.
આ જુગારી મનમેં જુઆરે, કામી કે મન કામ;
આનંદઘન પ્રભુ યુ કહે, ઈમ લ્યો ભગવંતકો નામ.૪. જુગારીની દૃષ્ટિ જુગાર રમતા હાર જીત તરફ મંડાયેલી રહે છે અને કામીની દૃષ્ટિ નિરંતર પોતાના પ્રિયપાત્ર સ્ત્રીની કામનામાં લાગેલી હોય છે. તેમ તમે સંસારના દરેક કામ કરતા તમારી દૃષ્ટિને પ્રભુમય બનાવો. હે આત્મન્ ! તુ પ્રભુનું નામ રટણ કે ધ્યાન સ્થિર, શાંત અને એકાગ્ર ચિત્તથી કર. રાધાવેધ સાધનાર અર્જુનની દૃષ્ટિ જેમ પૂતળીની ડાબી આંખ વીંધવા તરફ હતી અને એકલવ્યની દૃષ્ટિ ભસતા કૂતરાના મોમાં બાણ વર્ષા કરવા દ્વારા તેને ભસતુ બંધ કરવા તરફ હતી તેમ તમે પણ તમારી દૃષ્ટિને સ્વચ્છ અને પારદર્શક બનાવો. આનંદઘન પ્રભુ તમને ભલામણ કરે છે કે હે મનજીભાઈ ! તમે આ રીતે પ્રભુ સાથે એકતાન થઈ જાવ. સંસારના કાર્ય કરવા છતાં તેમાં નિર્લેપ રહો, સાક્ષીભાવે રહો અને જીવનને સફલ બનાવો.
ક્ષમા વિનાના બધાં જ ગુણો હોવા એ રત્નવિહોણી ઉઘાડી મંજુષા છે.
