________________
આનંદઘન પદ - ૯૪
ખુલ્લું કરવાનો - કહેવાનો કોઈ અર્થ પણ નથી. યોગીરાજ કહી રહ્યા છે કે ધર્મ કરણી ઓછીવત્તી થાય તેનું મનમાં દુ:ખ ન આણો પણ આંતરિક શુદ્ધિ જાળવીને દરેક કરણી કરો. જીવનમાં માયા-તંભ-કપટ ઘુસી ન જાય તેની ખૂબ ખૂબ સાવચેતી રાખો. સંસારના ક્ષેત્રે કે અધ્યાત્મના ક્ષેત્રે જીવ અંદરથી અપ્રામાણિક બને એના જેવુ પાપ એકેય નથી.
ઘરે ઘરે છો અંતરજામી, મુજમાં કાં નવિ દેખું; જો દેખું તે નજરે ન આવે, ગુણકર વસ્તુ વિશેખું....પ.
૨૭૭
હે અંતર્યામી પ્રભુ ! તમે ઘટ ઘટમાં સર્વ વ્યાપક રૂપે રહેલા છો. સર્વ ખેચર-થલચર-ભૂચરમાં વસી રહેલા એવાં તમને જગત અંતર્યામી તરીકે બિરદાવે છે. એવા હે પ્રભો ! તમે મારા અંતર ઘટમાં કેમ દેખાતા નથી અથવા તો હું તમને કેમ દેખી શકતો નથી ?
જેના માટે શોધ આરંભી છે. તેવુ શુદ્ધ ચૈતન્યમય પરમાત્મ સ્વરૂપ તો દૃષ્ટિમાં આવતું નથી પણ જે દેખું તે તો જેની શોધમાં નથી એવા દુર્ગુણી ક્રોધ-મોહહ-કામ-મદ-મત્સર-માયા-લોભ-રાગ-દ્વેષ તે રાત્રે સ્વપ્નમાં પણ નજરે ચડે છે અને ગુણકર એટલે આત્માને લાભકારક આત્મસ્વરૂપ જે નજરે ચડવુ જોઈએ તે ચડતું નથી. કર્મશક્તિના સામર્થ્ય આગળ આત્મસત્તાનું સામર્થ્યબળ નબળું પડી જાય છે અને અહીં મુખ્યતા કર્મસત્તાની ચાલે છે.
આપણી કુમતિ કે મિથ્યા માન્યતા કે મનઘડંત કલ્પનાવાળો કોઈ એક ઈશ્વર છે જ નહિ. આત્મા પોતેજ અનંતગુણોનો ધામ છે તે એકેક શક્તિમાં પ્રત્યેક આત્મામાં પોતામાં જ ઈશ્ર્વરીય અંશ ગુપ્તપણે છુપાઈને રહેલો છે જે નજરે ન દેખાવાનુ કારણ મિથ્યાત્વનો ઉદય છે. તે મિથ્યાત્વ ટળે તો પરમાત્માના દર્શન થાય. આપણી દિશા સાચી હોય તો સૂર્યનારાયણના દર્શન થાય પણ જો આપણી દિશા અવળી હોય અથવા આપણે મકાનમાં બારી બારણા બંધ કરીને બેઠા હોય કે પછી આપણે જ આંખ બંધ રાખી હોય અથવા અંધ હોઈએ તો સૂર્ય આકાશમાં ઉગવા છતાં આપણને કેમ દેખાય ? પોતાનો આત્મા તે પોતાને માટે ગુણકર વસ્તુ વિશેષ છે તેને વિશેષ પ્રયત્ન દ્વારા શોધવાનો પ્રયત્ન
આત્માએ પોતે પોતાને અનુશાસન આપી પોતામાં રહેવાનું છે, કારણકે ગામ હિ કરે, ગાડું કરે.