________________
ક
આનંદઘન પદ - ૯૪
છે. ભયાનક દશ્યો સ્વપ્નમાં દેખાય છે તે વખતે જીવ ભય પામી હિંમત હારી જાય છે અને સાધના મૂકી દે છે, માટે જ યોગીરાજે પદ-૬૬માં કહ્યું કે “સાધુ સંગતિ ઓર ગુરકી કૃપા હૈ મિટ ગઈ કુલકી રેખા’ આમ સદ્ગુરુની કૃપા અને સાધુ પુરુષોની સંગતિ તેમણે પણ ઈચ્છી છે. તેમજ ૬૮માં પદમાં કહ્યું કે - સાધુ સંગતિ બિનુ કૈસે પૈર્યો - પરમ મહારસ ધામરી - સંગતિ સાધુ નિરંતર પાવું - આનંદઘન મહારાજ રી. - તેમજ આ પદમાં પણ તેમને પ્રભુને અરદાસ કરી કે - નિરાધાર કેમ મૂકી હો શ્યામ - મને નિરાધાર કેમ મૂકી. સાધનાના માર્ગે જતા તેમની ચિત્તની સ્થિતિ પણ ડામાડોલ થઈ છે તેના સૂચક આ ઉદ્ગારો છે. પોતે પુરુષ જાત હોવા છતાં પરમાત્મ શકિત પરમ શકિત આગળ પોતાની શકિતને અબળા - નિર્બળ માની રહ્યા છે તે જાતને પરમ આગળ પામરમાં ખપાવી રહ્યાં છે. હે નાથ ! આજે તમે મોક્ષે ચાલ્યા ગયા પણ આપની એક એક વાત મને મનમાં યાદ આવે છે અને મને સમજાય છે કે આ સંસારમાં જીવનું કોઈજ સાચું સગું નથી. જીવ પાપ કરીને પોતાના સ્વજનો વગેરેને પોષે છે પણ તેનો ભોગવટો કરવા તો દુર્ગતિમાં જીવને એકલાને જ જવું પડે છે, તે વખતે સ્વજનાદિ કોઈ પરિવાર સાથે આવતો નથી. ત્રણ ખંડમાં જેની અપ્રતિમ આણ પ્રવર્તતી હતી તેવા વિશ્વવિજેતા સિકંદર અને રાવણ જેવા રાજાઓ પણ મૃત્યુ શય્યા પર એકલા પોઢ્યા અને નરકે સિધાવ્યા તે વખતે ત્રણ ખંડમાંથી એક પણ વ્યક્તિ તેની સાથે ન ગઈ. આ બધું વિચારતા મારુ મન ઉગથી ભરાઈ જાય છે પણ મારા હૈયાની આ વાતને હૃદય ખોલીને હું કોઈની આગળ કહી શકું તેવું કોઈ નથી.
(લલિત ખલિત ખલ જાતે દેખું) - લલનાના મોહમાં ભ્રષ્ટ થયેલા દંભી ખલનાયકો કે જેમના દાંત દેખાડવાના જુદા હોય છે અને ચાવવાના જુદા હોય છે, એવું જ લગભગ બધે દેખાઈ રહ્યું છે. (આમ માલ ધન ખોલ) - આત્માની તીજોરીમાં જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર રૂપી સાચુ ધન સંગ્રહાયેલું છે તે તિજોરી કોની આગળ જઈને ખોલું ? હે નાથ ! મારા અંતરમાં જે વેદના છે - જે પીડા છે તેને દૂર કરવા આ જગતમાં કોઈ સમર્થ નથી એટલે જગત આગળ આ બધું
કર્મનો ઉદય એ પરસત્તા છે એમ તેને જે જાણે છે તે પરસત્તાવો સમભાવે નિકાલ કરી શકે છે.