________________
આનંદઘન પદ - ૯૪
૨૭૩
કરવી - જ્ઞાનગોષ્ઠિ કરવી એટલે બોલીને બગાડવા જેવું છે ” સંસારના સગપણ બધા ટૂંકા ગાળાના - એક ભવ પૂરતા છે. આવા ટૂંકા સમયના વિનાશી સંબધો તો જીવે અનંતીવાર કર્યા પણ તે એકેચ આત્માના હિત માટે ન બન્યો. ભકતને જેમ ભગવાનનો આધાર છે તેમ સમતાને શુદ્ધ એવા ચૈતન્ય પ્રભુનો આધાર છે.
પ્રાણનાથ તમે દૂર પધાર્યા મૂકી નેહ નિરાશી જણજણના નિત્ય પ્રતિ ગુણ ગાતાં, જન્મારો કિમ જારી...૨.
સ્ત્રીનો પ્રાણ પોતાના પતિ અને ભકતનો પ્રાણ ભગવાન એ બંનેના પ્રેમમાં ઘણું મોટુ અંતર છે. એકમાં રાગનો સંબંધ છે તો બીજામાં ભક્તિનો સંબંધ છે. રાગીનો પ્રેમ સ્વાર્થી હોય છે. અને વીતરાગ પ્રભુ પ્રત્યેનો પ્રેમ વિતરાગી હોવાના કારણે અને ભક્ત પણ વીતરાગતા ઈચ્છતો હોવાના કારણે નિ:સ્વાર્થ હોય છે. સમતા આવા સંબંધની ચાહક છે. આનંદઘનજીની ચેતના પ્રભુને પોકાર કરતા કહે છે કે પ્રાણનાથ ! તમે દૂર પધાર્યા - તમે મોક્ષે સિધાવ્યા, મને સ્નેહની હુંફ વિનાની નિરાશી એટલે નિરાશ્રિત મૂકી દીધી, હવે કદીયે આપણે ભેગા થવાના નથી એમ સમજવા છતાં મુખેથી આલાપ કરે છે તે તેનો નર્યો રાગભાવ ભાવિત વિલાપ છે - કૂરણા છે. ભકતના પ્રાણનાથા ભગવાન જે મુકિતપુરીમાં ગયા છે તે એકલા કદી ન જ જાય. પ્રભની ચેતના ગુણોમાં એક રસી બની તેથી હવે તેમને તેનો કદીયે વિયોગ થવાનો નથી તેથી હવે એમના માટે તો સદા પરમાનંદ જ છે. પ્રભુને અનંત જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર અને વીર્યની સંપદા પ્રગટ થઈ છે. પ્રભુને પરમ સુખ-શાંતિ-સમાધિ-ઐશ્વર્ય અને પરમાનંદ જ છે. પ્રેમ એ પરમાત્માનો અંશ છે અને પરમાત્મા અંશી છે જે એકજ વસ્તુના બે પાસા છે જેની કિંમત ઝવેરીજ કરી શકે. જે પરમાત્માની ભીતરમાં રહેલા ગુણોને ભજે છે તેનો પ્રેમ કદી નિરાશાવાદી હોતોજ નથી. એમના પર તો ગુપ્ત રીતે પ્રભુની કૃપા વરસ્યાજ કરે છે.
જણ જણના નિત્ય પ્રતિ ગુણ ગાતાં - જન્મારો કિમ જારી. સંસારી જીવો પોતાના ગુણોની પ્રશંસા થાય તેમાં મોટાઈ માને છે.
ગ્રહણ-ત્યાગ આત્માoll મૌલિક સ્વરૂપમાં નથી, એ નિષેધાત્મક ધર્મ છે, જે વ્યવહાર નય સંમત છે.