________________
આનંદઘન પદ - ૯૨
૨૫૯
જિહાં લગે આત્મતત્ત્વ ચિહ્યો નહિ તિહાં લગે સાધના સર્વ જુઠી એ છે પ્રપંચ સહુ પેટ ભરવા તણા, આતમરામ પરિબ્રહ્મ ન જાયો ભણે નરસૈયો કે તત્ત્વદર્શન વિના રત્ન ચિંતામણી જન્મ ખોયો.
જ્ઞાન પ્રકાશ એ આત્માનું તત્ત્વ છે. સાધકને ત્રણ તબક્કામાંથી પસાર થવું પડે છે તેમાં પહેલા તબક્કામાં સાધકને ભયજનક અને ખેદ ઉપજાવે તેવા સ્વપ્નોનું નિર્માણ થાય છે પછી અમુક સિદ્વિઓ - લબ્ધિઓ પ્રગટે છે તેમાં નિરાભિમાની રહી તેમાં ન અટવાતા ટકી રહે તો બીજો તબક્કો ઘોર અંધકારમય રાત્રિનો આવે છે. તેમાંથી માર્ગ કાઢવો ઘણો કઠિન પડે છે. દિશા શૂન્ય બનવાથી ગભરાટ ભરી અકળામણનો અનુભવ થાય છે. અંધકારમાં શરીરના ગાત્રો અને અંગેઅંગ પ્રભુ દર્શન વિના તિલ તિલ થાય છે એટલે કે તલસે છે. શરીર ધ્રુજે છે પ્રાણ તૂટી રહ્યા હોય તેવો અનુભવ થાય છે અથવા તો તન તડક તડક થતું દળાતું હોય કે પછી છીણાતું કે શેકાતું - બીજાતું હોય એવો અતિ કષ્ટદાયક અનુભવ થાય છે. ત્યારે આત્મા પ્રભુ પાસે દર્શનની પ્રકાશગુણની માંગણી કરે
કહા કહ્યું કછુ કહત ન આવત, બિન સેજા કર્યું જીજે; સો ખાઈ સખી કાઉ મનાવો, આપ હી આપ પતીજે દરિસન...૨
હે સખીઓ ! મારા અંતરમાં થતી અકળામણની કથા બહાર કોઈ આગળ પ્રગટ કરતાં મને શરમ આવે છે અને કહેવા જાઉં છું તો જીભ અચકાય છે. ભકત અને ભગવાન વચ્ચેનો પ્રેમ પતિ-પત્નીના પ્રેમથી ચડિયાતો અપાર્થિવ, અલૌકિક પ્રેમ હોય છે. એમના મનની નિખાલસતા, નિર્મલતા અને સમપર્તિતા પ્રમાણે પ્રેમ પાંગરે છે. જેમ ફૂલમાં સુગંધ હોય છે તે ફૂલને જ અભિવ્યકત કરે છે તેમ પ્રભુપ્રેમ એ પણ પ્રભુતાની અભિવ્યક્તિ છે તેવાં પ્રભુ પ્રેમના સહારા કે સેજા એટલે સહવાસ વિના જીવન પ્રાણ ટકાવવા એ અતિકઠિન છે. આનંદઘનજીની સમતા આવાં પ્રભુવિરહના કપરા કાળમાંથી પસાર થઈ રહી છે.
સાધકને આખા જીવનમાં ફક્ત એકજ વખત અને તે પણ બે મિનિટ પુરતા પણ પ્રભુના તત્ત્વ સ્વરૂપના દર્શન થાય તો એની એક આછીપાતળી
નિર્દોષ બનવા માટે દોષની વકીલાત કરવી છોડી દઈ કબુલાત કરતાં થાઓ !
