________________
૧૦૧
આનંદઘન પદ - ૮૪
પદ - ૮૪
(રાગ - ૨મન રણ) लागी लगन हमारी, जिनराज सुजस सुन्यो में. लागी. |टेक।। काहूके कहे कयही न छूटे, लोक लाज सब डारी, जैसे अमलि अमल करतसमे, लाग रही ज्यु खुमारी | जिनराज. ||१|| जैसें योगी योग ध्यानमें, सूरत टरत नहि टारी. || तैसें आनन्दघन अनुहारी, प्रभुके हुं बलिहारी || जिनराज. ॥२॥ ' યોગશાસ્ત્રોમાં - અધ્યાત્મ ગ્રંથોમાં ધ્યાનનું મહત્વ ખૂબજ ગાવામાં આવ્યુ છે, તેનું કારણ પ્રાણી જ્યારે ધ્યાનમાં લીન બને છે ત્યારે આખી દુનિયાને ભૂલી જઈ પોતાના આત્મા સાથે તદાકારતા-તન્મયતા અનુભવે છે. યોગશાસ્ત્રના સાતમા પ્રકાશમાં હેમચંદ્રાચાર્ય લખે છે કે - “ધ્યાન કરનાર સંયમની ધુરીણતાને પકડી રાખે છે. પરને પોતાના સમાન જુવે છે સ્વરૂપમાં સ્થિત રહે છે. ઠંડી-ગરમીના પરિતાપને પામતો નથી. આત્મામાં રમણતા કરે છે. સર્વ કાર્યથી નિર્લેપ રહે છે. કામભોગોથી વિરકત રહે છે. પોતાના શરીર પર પણ સ્પૃહા વગરના હોય છે, રાજા કે ગરીબ સર્વના કલ્યાણને ઈચ્છે છે.
ધ્યાનયોગનો મહિમા બતાવતા ઉપમિતિમાં અનુસુંદર આચાર્યના મુખમાં બહુ સુંદર વિચાર રજુ કર્યા છે. ત્યાં પુંડરિક મુનિ ગીતાર્થ હોવા છતાં પોતાના ગુરુ મહારાજને પૂછે છે - ભગવંત ! દ્વાદશાંગી તો મોટી દરિયા જેવી છે તેનો સાર શું? ત્યારે તેના જવાબમાં અનુસુંદર આચાર્ય નીચે પ્રમાણે કહે છે :
હે આર્ય ! નિર્મળ ધ્યાન યોગ આખા જિનાગમનો સાર છે. જિનાગમમાં જે સાધુ અને શ્રાવકોના મૂળગુણો અને ઉત્તરગુણો બતાવ્યા છે, જે બાહ્ય ક્રિયાઓ કહી છે - તે સર્વનો અંતિમ ભાવ સર્વનું લક્ષ્ય ધ્યાનયોગ છે. સર્વ ગુણો અને ક્રિયાઓનો હેતુ ધ્યાનયોગ સાધવાનો છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે મુક્તિને માટે ધ્યાન સિદ્ધિની જરૂર છે અને તેને માટે મન: પ્રસાદ સાધવો
ક્રિયામાં જ્ઞાન, અને વ્યવહારમાં નિશ્ચય ભળે તો દ્રવ્ય એના સ્વભાવમાં આવે.
