________________
આનંદઘન પદ ૮૩
-
શકિત છે. જીવ સિવાય બીજા કોઈપણ પદાર્થમાં તે શકિત નથી. બાહ્ય પદાર્થોની વિચારણામાંથી મુકત બની જે અંતરવૃત્તિ તરફ વિચારણા દ્વારા ઢળે છે તે ચેતનને અહિં રાજા કહ્યો છે અને આત્માને બંધન તથા મુકિતનું કારણ મન છે તે મનને અહિંયા મંત્રી કહ્યો છે. રાજાનું મુખ્ય અંગ મંત્રી છે તે સલાહકાર છે. જો મંત્રી સુબુદ્ધિવાળો હોય તો રાજ્ય ઉત્તમ પ્રકારનું ચાલે છે તેમ અહિંયા નિર્મળ મન ઉપરજ આત્માની સ્થિતિ નિર્ભર છે. જેમ રાજા અને મંત્રી જુદા છે તેમ આતમા અને મન બંને જુદા છે. જો મન નિર્મળ હોય તો વસ્તુ વિચારણામાં સરળતા રહે છે.
વ્યક્તિગત રીતે આત્મા એક હોવા છતાં એવા અર્માણત, અનંતા આત્માઓ લોકાકાશમાં છે. વળી પ્રત્યેક આત્મા અસંખ્યાત આત્મપ્રદેશ પિંડ સ્વરૂપ છે. પ્રત્યેક આત્માના પ્રત્યેક પ્રદેશે અનંતા ગુણ અને અનંતા પર્યાય રહેલા છે.
જીવ તા વડે વેદનીય કર્મનું સુખ દુઃખ વેઠે છે, જ્યારે મન વડે મોહનીય કર્મનું સુખ દુઃખ વેઠે છે. તામાં શાતા-અશાતા છે. જ્યારે મનમાં તિ-અતિ અને રાગ-દ્વેષ છે.
૨૦૧
ભળે છે તે બળે છે જ્યારે ભાળે છે તે મહાળે છે.
