________________
આનંદઘન પદ - ૭૯
૧૭૧
એટલે કોડીની કિંમત બરાબર ગણે છે અને મનુષ્યને માન આપવાને બદલે હલકો તુચ્છ ગણી અભદ્ર વર્તાવ કરે છે. તે લખપતિને રોડપતિ સમાન ગણે છે. જ્યાં સુધી પુચ જાગૃત હોય ત્યાં સુધી તે જીવનો સંગ કરે છે અને પછી તેનુ મોં પણ જોતી નથી.
આંનદઘનજી કહે છે કે હે ભવ્યાત્માઓ ! આ ભાગ્યલક્ષ્મી માનવીને તરકટ રચીને પોતાના બંદીવાન બનાવે છે માટે તે બંદીખાનામાંથી મુકિતના પંથે લઈ જવામાં સહાય કરે તેવા પ્રકારના ભાગ્યનું તમે નિર્માણ કરો. આતમરાજારૂપ પતિની સેવા-સુશ્રુષા કરે એવી ભાગ્યલક્ષ્મી મને-તમને અને સોને પ્રાપ્ત થાય તેવી શ્રીદેવીની પ્રભુ પાસે અર્થ ગુજારવા પૂર્વક માંગણી કરો.
| વિશ્વામિત્ર જેવાં બ્રહ્મર્ષિ જંગલમાં ઘોર તપ કરનારા સંન્યાસીઓ પણ મેનકા, ઉવર્શી, રંભા જેવી અપ્સરાઓના હાવભાવ નખરા લટકાઝટકામાં આવી જઈ તપોભષ્ટ થઈ દુર્ગતિમાં ગયાના દષ્ટાંતો ઈતિહાસના પાને નોંધાયા છે તે ગૃહલક્ષ્મીનો પ્રભાવ છે. એજ પ્રમાણે રત્નાકર પચ્ચીશીના રચયિતા શ્રીમાન રત્નાકરસૂરિજી રત્નોની મૂછમાં મૂર્ષિત થઈ કેટલાં પતિત થયાં તે તો તેમણે
સ્વમુખે રત્નાકર પચ્ચીસીમાં જણાવ્યું છે. તે કાળના બહુશ્રુત શ્રાવકે તેઓશ્રીને બચાવવા ઉપદેશમાલામાં આવતી ગાથાનો અર્થ પૂછયો કે જે પરિગ્રહની અસારતા બતાવનાર હતો. એનો અર્થ પોતાને બરાબર બેસતો નથી એમ લાગલગાટ છે મહિના સુધી શ્રાવકે મક્કમ રહી કહ્યું ત્યારે અંતે સૂરિજીને સ્વયંની ભૂલ ખ્યાલમાં આવી અને ખાંડણીદસ્તો લઈ રાત્રે રત્નનો ચૂરેચૂરો કરી નાંખ્યો ત્યારે શ્રાવકે પણ કહ્યું કે હવે અર્થ બેઠો. સૂરિજીએ શ્રાવકનો ઉપકાર માની રત્નાકર પચ્ચીસીનું સર્જન કર્યું. આ ધનલક્ષ્મીનો પ્રભાવ છે. સાધકને વસ્તુ, વિકલ્પ, વ્યકિતનો આગ્રહ અને તેની પ્રતિબંધતા પણ ધનલક્ષ્મીનો પ્રભાવ છે.
આ પદમાં સંસારમાં અનંતાનંતકાળથી જીવને રખડાવનાર અને દુર્ગતિના હવાલે કરનાર વિપરીત ભાગ્યમાંથી છુટકારો પામવાનો તેમજ શીઘમોક્ષ પ્રાપ્તિ થાય તેવા ઉત્તમોત્તમ ભાગ્યને નિર્માણ કરવાનો ઉપાય બતાવ્યો છે. દુબુદ્ધિની ઉપાસના કરવાથી જીવે પોતાના ભાગ્યને બગાડ્યું છે. હવે સદ્ગતિની
શેયને જાણવા જતું જ્ઞાન જ્ઞાયકથી છૂટું પડે છે.