________________
८०
આનંઘન પદ
-
ગા.૭ : લીલાભૂ હટુક નચાય કહો જુ દાસ આયો રોમ રોમ પુલકિત હું, પરમ લાભ પાયો.
૬૩
ઘરોઘર (ભીખ નાજ પાયો) પેટ ભરવા અન્ન પ્રાપ્તિ માટે ભટકતા કરી દીધા. પરમાર્થને જે સાધે તેજ સાચા સાધુ બાકી બધા તો (ઉંદર ભરણાદિ નિજ કાજ કરતાં થકા, મોહ નડીયા કળિકાળ રાજે) - કલિયુગમાં મોહની નડતરાથી ગ્રસાયેલા યમરાજના રાજ્યમાં જીવન પસાર કરી રહ્યા છે. આવી સંસારી ચેષ્ટાવાળી પ્રવૃત્તિઓ નજરો નજર નિહાળ્યા પછી આનંદઘનજી સાતમી ગાથામાં લખે છે કે -
આ ભૂ એટલે પૃથ્વી ઉપર આચરાતી પ્રપંચ લીલાઓ જીવોને નચાય એટલે નચાવી રહી છે તેને હે સુનાથ ! પ્રભુજી અમે લોકોએ ટુંક એટલે હટાવવાને બદલે ચાલુ રાખી છે માટે અમારા દાસભાવ દેખાવના છે અને અંતર અમારા જૂ એટલે જુદા છે. એવું જુદું દાસપણું પ્રભુ સમક્ષ પ્રકાશવામાં આવે તો ક્યારેક છુટકારાનો માર્ગ હાથ ચડશે. પ્રભુ સમક્ષ પ્રકાશવામાં નહિ આવે અને એના ઢાંક પીછોડા કરવામાં આવશે તો ઘેર ઘેર ભીખ માંગવાનો વખત આવશે. પોતાના અંદર રહેલા પ્રભુને ઠગવા એના જેવો ખરાબ દોષ બીજો એકેય નથી. (અધમાધમ અધિકો પતિત સકલ જગતમાં હું, એ નિશ્ચય આવ્યા વિના સાધન કરશે શું)
આનંદઘનજી કહે છે કે ભિન્ન ભિન્ન દર્શનકારોએ આત્માના વિષયમાં ભિન્ન ભિન્ન માન્યતાને રજુ કરીને આત્માને ખંડ ખંડમાં વિભાજીત કરી દીઘો, તેમજ એક એવા જૈન દર્શનમાં પણ અનેક મતભેદો ઉભા કરનાર ૮૪ ગચ્છો અને તેમના અલગ અલગ વિધિ નિષેધતા જેવા નાટકોને નિહાળ્યા પછી આત્માના પરમાર્થને સાધનારા જે મુખ્ય છ આવશ્યક હતા તે ક્રિયાજડ બની ગયા. સામાયિક આવશ્યક આત્માને સમતાનો લાભ કરાવનાર હતું. બીજુ ચઉવીસત્યો એ ચોવીસ તીર્થંકર પરમાત્માની સ્તવના રૂપ હોઈ દર્શનાચારની વિશુદ્ધિ કરનાર હતુ. ત્રીજુ વંદન આવશ્યક ગુરુ ઉપરના અહોભાવ અંત બહુમાનનુ સૂચક હોઈ તે પણ દર્શનાચારની વિશુદ્ધિ કરનાર હતું. ચોથુ
સુખનું કારણ પરપદાર્થ નથી પણ આત્મામાં રહેલો સ્વયંનો શાંતરસ છે.
