________________
આનંદઘન પદ ૬૩
આવા વિધિ અને નિષેધના નાટકને મેં પૂરવે અનંતીવાર કર્યા છે ષટ્લાષા - સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, શૌરસેની, માગધી, પિશાચિકી, અપભ્રંશ વેદ ચાર - ઋગવેદ, સામવેદ, યજુર્વેદ, અથર્વવેદ.
સાંગ - દ્વાદશ અંગ - ચૌદ પૂર્વનુ જ્ઞાન.
આગમ શાસ્ત્રોનું જ્ઞાન મુખપાઠ કર્યુ હોય - ઉચ્ચાર શુદ્ધિ પણ કરી હોય તો પણ પોતાના મતપંથના હઠાગ્રહ રૂપી ગર્દભને ભૂંકવાની જેમ તે બધુ અસાર સમજવું.
આનંદઘનજી કહે છે કે મારો આત્મા પૂર્વેમાં આ બધુજ અનંતીવાર કરી આવ્યો છે છતાં તેનાથી કાંઈજ સાર હાથમાં આવ્યો નહિ.
-
તુમસે ગજરાજ પાય ગદર્ભ ચઢી ધાયો પાયસ સુગ્રહકા વિસારી, ભીખ નાજ ખાયો....૬.
७८
-
હે પ્રભો ! આ મનુષ્ય ભવ જેવો ઊંચો ભવ પામીને પામવાનું હતું નિર્મળ
શુદ્ધજ્ઞાન કે જે જ્ઞાનના પઠનથી ગજરાજ એટલે ગજશ્રેણી - ક્ષપકશ્રેણીનો
માર્ગ ખુલી જાય તેવું જ્ઞાન પામવાનું હતું પણ વચ્ચે માનમદ ધાયો એટલે ધસી આવ્યો જેણ બધું જ્ઞાન પુસ્તકીયું બનાવી દીધું. જે જ્ઞાન ભણેલુ વિસ્તૃત થઈ જાય પણ ટકે નહિ તે જ્ઞાન પુસ્તકીયું જ્ઞાન કહેવાય જ્યારે અંતરમાં સંસ્કાર રૂપે વાવેલુ જ્ઞાન ગજરાજ પ્રાપ્તિનું કારણ બને. સુનાથ અને સુધર્મ પ્રત્યે કરેલી મિત્રતા મદને હટાવી ગજરાજની પ્રાપ્તિ કરાવે માટે તેવું જ્ઞાન સાચુ છે બાકી બધું બહુરૂપી - નાટકિયુ જ્ઞાન છે.
પાયસ સુગ્રહ કા વિસારી ભીખનાજ પાયો
અને તે ગજરાજની પ્રાપ્તિ માટે સારા સંસ્કારી - કુળવાન ઘરની પ્રાપ્તિ કરવાની હતી. અર્થાત્ ઊંચા સંસ્કારી કુળમાં આત્માને જન્મ મળે તોજ જીવને વિશુદ્ધ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય અને તોજ ગજરાજ ક્ષપકશ્રેણી સુધીનો માર્ગ ખુલ્લો થાય પણ જ્ઞાનને વિસ્તૃત કરનાર અને મલિન કરનાર માન મદ વચ્ચે ટપકી પડ્યો અને તેને જીવને આઠ પ્રકારના ભેખધારી બનાવી ગામોગામ અને
જે રાગના સ્વરૂપને જાણે તેને જ રાગનો વિકારીભાવ ખટકે.
-
