________________
७८
આનંદઘન પદ ૬૩
સુકૃત કરણી સચ્ચાઈથી તેમજ મદના ત્યાગપૂર્વક કરવી જોઈએ એવો અનુરોધ છે.
ભાષાષર્, વેદ ચાર, સાંગ શુદ્ધ પઢાયો, તુમસે ગજરાજ પાયા ગર્દભ ચઢી ધાયા
જીવ પોથી પઢીને પંડીત થયો છે. માન અને મોટાઈના ગાડા પોતાની અંદરમાં ખડકીને બેઠો છે અને વાતો કરે છે પંડિતાઈની. આત્માને શોધવા બહારમાં ભટકે છે અને આત્મા તો અંદરમાં અત્યંત નજીક બેઠો છે. આમ કરવાથી આત્મા હાથ ન આવે, પોથીમાના રીંગણાજ આવે. ગજરાજ = ગજશ્રેણીને બદલે અંદર અહમ્ રૂપી ગર્દભ છુપાઈને બેઠો છે તે તરત જ દોડી આવે છે અને માથા પર ચડી બેસે છે. જીવે અત્યાર સુધી લોકરંજનના કાચેંજ કર્યાં છે પણ ચિત્ત પ્રસન્નતા નથી મેળવી.
પ્રભુ વીરના નિર્વાણ પછી ઈસાઈ, ઈસ્લામી પંથ નીકળ્યા. અહિંયા આઠ પ્રકારના પંથ બતાવ્યા છે, જે જુદા જુદા પ્રકારન ભેખને ધારણ કરનારા તેમજ જુદી જુદી ક્રિયાને કરનારા હોય છે. (૧) સાધુ (૨) સંન્યાસી (૩) જોગી (૪). જતી (૫) બાવા-જટાધારી (૬) ભિક્ષુક (૭) અઘોરી બાવા (૮) મેલડીયા - તાંત્રિક બાવા - ભૂઆ.
આ બધાજ પોત પોતાના પંથના વિધિ માર્ગને સત્ય માની બીજા બધાને જૂઠ માની નિષેધે છે. આવી ભેદ પ્રવૃતિ નજરે નિહાળ્યાથી તેવા ભેદયુકત વિધિ નિષેધને બહુરૂપીની જેમ નાટકિયાની ઉપમા આપે છે. પોતાના દોષો બીજાઓ ભાળી ન જાય એટલા માટે તેને ઢાંકવા કોઈ પંચાગ્નિ તપ તપે છે, કોઈ જટા વધારે છે, કોઈ શરીરે રાખ ચોપડે છે, કોઈ મંત્ર તંત્ર સાધે છે, કોઈ મસાણ જગાવે છે, કોઈ યોગને સાધે છે, કોઈ ભુવાની માફક ધૂણે છે, કોઈ અઘોરી વિદ્યા સિદ્ધ કરવા નરનારીનો ભોગ માંગે છે. કોઈ પંથ ભેદ રાખી બીજાની વિધિને નિષેધે છે, આવી વિધિ અને નિષેધની નાટકીય પ્રવૃતિઓ થતી નજરે નિહાળ્યા પછી યોગીરાજ કહે છે કે બહારથી સ્વાંગ સજ્યો છે સાધુતાનો અને મનની મેલાશને મોકળી રાખી છે.
જ્ઞાન અને રાગને પ્રજ્ઞા છીણી વડે છૂટા પાડી શકાય છે.
