________________
ઉs
આનંદઘન પદ - ૬૨
સ્થિતિ હોય છે તેનો ખ્યાલ મીરાં, ચેતન્ય મહાપ્રભુ, રામકૃષ્ણ પરમહંસ તથા સુલસા અને રેવતિના જીવન ઉપરથી આવી શકે છે. આવા પ્રભુભકતો શોધીએ તો આજે પણ કયાંક કયાંક જોવા મળી આવે છે.
આંનદઘનજીની સમતા પણ પ્રભુ રસનું પાન કરતા કરતા પરમાત્મા ઉપર ઓવારી ગઈ છે. પ્રભુ વિના એક ક્ષણ પણ ન રહી શકે તેવી તેમની સ્થિતિ છે એટલે વચ્ચે વચ્ચે જેટલો સમય પ્રભુની અનુભૂતિ વિનાનો જાય છે, તે સમય તેમને અકારો લાગે છે, તેનું વર્ણન આ પદમાં તેઓ કરી રહ્યા છે.
અંત:કરણ એ આરીસો છે, એ જ્યારે મલિન હોય છે ત્યારે જગતના પદાર્થો તેમાં આવી આવીને પડે છે પણ તેની કોઈ કિંમત નથી, કારણ કે એવા દશ્યો રોજ જોઈ જોઈને જીવ કંટાળી ગયો હોય છે પણ એ અંત:કરણ રૂપ આરીસો જયારે નિર્મળ સ્વચ્છ થાય છે ત્યારે ભગવાન આત્માનું પ્રતિબિંબ તેમાં પડી શકે છે. અંત:કરણને નિર્મળ કરવા તેની રોજ રોજ સફાઈ કરવી પડે છે. ઘણો ભોગ આપવો પડે છે. જે પૂરવે કદી નથી જોયું કે નથી અનુભવ્યું, એવાં જાગૃતદશ્યો પણ અંતરની આરસીમાં પડે તો તેની જગત ભારે કિંમત આંકે છે તો પછી જે અંત:કરણમાં પરમાત્મા આવીને પ્રતિબિંબિત થાય તો. તેની કેટલી કિંમત હોય ? તે વિચારી શકાય છે.
ઉપદેશ પદમાં આવતા દષ્ટાંતમાં ચિત્રસભા બનાવવા માટે બે ચિતારામાંથી એક ચિતારાએ છ મહિના સુધી માત્ર ભીંતનેજ ઘસી ઘસીને મૂદુ અને પારદર્શક બનાવી હતી, જેનાથી સામેની ભીંત ઉપર દોરેલ ચિત્ર આબેહુબ તેમાં ઉપસી આવ્યું હતું. એમ આત્માએ પણ તત્વચિંતન દ્વારા મનની દિવાલો ને ઘસી. ઘસીને સાફ કરવાની છે જેથી તેમાં પરમાત્માનું પ્રતિબિંબ ઉપસી શકે.
પરમાત્માની ચાહનામાં પ્રિયતમ એવા પ્રભુનો વિરહ ન ખમી શકવાથી ભક્તની મતિ તડપવા લાગે છે. એવા સમયે ભકત પોતાના આંતરિક મનની સુધતા અને બુધતા ગુમાવી બેસે છે. આ વિરહની વ્યથાને યોગીરાજની સમતા ભચંગ નિવાસ એટલે કાળોતરા નાગને રહેવાનું ઘર અથવા દર તેની સાથે સરખાવે છે. આનંદઘનજીની સમતા કહે છે કે પ્રભુ પ્રાપ્તિના વિરહમાં સાપના
પરપદાર્થને પોતાના માનવા તે જ મિથ્યાત્વ છે.
