Page Text
________________
આનંદના અનુભવ માટે સામાન્યથી ભયનો અભાવ આવશ્યક છે. જે કોઈ પણ પ્રકારનો ભય હોય તો ગમે તેટલાં સુખોના ઢગલામાં પણ સુખનો અનુભવ નહિ થાય અને ભય નહિ હોય તો દુઃખના પહાડો વચ્ચે પણ આનંદનો અનુભવ કરતાં કોઈ પણ રોકી શકે એમ નથી. નિર્ભય અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરવા માટે શત્રુઓ ઉપર વિજય મેળવવાનું આવશ્યક છે અને એ માટે શસ્ત્ર આવશ્યક છે. ઈન્દ્રમહારાજાનું પુણ્ય ઘણું છે. તેઓ નિર્ભય છે અને તેમની પાસે જાજ્વલ્યમાન વજ જેવું શસ્ત્ર પણ છે, જેના યોગે નન્દનવનમાં તેઓ આનંદનો અનુભવ કરે છે.
આવી જ રીતે યોગી પુરુષો નિર્ભય હોય છે. કારણ કે તેમને સંસારમાંની કોઈ પણ અનુકૂળતા જોઇતી નથી અને બધી જ પ્રતિકૂળતા વેઠી લેવાની પૂરતી તૈયારી છે, તેથી તેમને કોઈ પણ પ્રકારનો ભય જ નથી. પાપ કરવું નથી અને ભૂતકાળમાં કરેલું પાપ ભોગવી લેવાની મનોદશા સુરક્ષિત છે : આવી પરિણતિ જેમની છે, તેમને ભય હોવાનું કોઈ કારણ નથી. તદુપરાન્ત પર્વતોને પણ ભેદી નાખનાર એવા વજજેવું તેમની પાસે જ્ઞાન છે. આત્મપરિણતિમ એવું જ્ઞાન, મિથ્યાત્વસ્વરૂપ પર્વતની પાંખોને ભેદી નાખતું હોવાથી તે વજજેવું છે. માત્ર વસ્તુનો જ જેમાં પ્રતિભાસ થાય છે, પરન્તુ તેની હેયોપાદેયતાનું વિવેકપૂર્ણ જ્ઞાન થતું નથી, તે જ્ઞાન વિષયપ્રતિભાસ સ્વરૂપ જ્ઞાન છે. હેય, ઉપાદેય અને ઉપેક્ષણીયના વિવેક સાથેના જ્ઞાનને આત્મપરિણતિમ જ્ઞાન કહેવાય છે. આ જ્ઞાન ચોથા ગુણસ્થાનકે હોય છે અને હેયોપાદેયતાદિના વિવેક સાથેનું જ્ઞાન થયા પછી જે જ્ઞાન હેયનો ત્યાગ તથા ઉપાદેયનો સ્વીકાર કરાવે છે, તે જ્ઞાનને તત્ત્વસંવેદનશાન કહેવાય છે. આત્મપરિણતિમદ્ જ્ઞાન મિથ્યાત્વસ્વરૂપ પર્વતની તીવ્રરાગ-દ્વેષસ્વરૂપ બંન્ને પાંખોને છેદી નાંખે છે. તેથી યોગીજનોને મિથ્યાત્વનો ભય રહેતો નથી. જેમને સુખ પ્રત્યે રાગ નથી અને દુઃખ પ્રત્યે દ્વેષ નથી, તેમને આ સંસારમાં કોઈ જ ભય નથી. નિર્ભય હોવાથી જ યોગી મહાત્માઓને આત્માના આનન્દ સ્વરૂપ નંદનવનમાં ક્રીડા કરવાનું શક્ય બને છે. વિષયોના અભાવમાં પણ વિષયોની નિરીહતાના કારણે જે આનન્દનો અનુભવ થાય છે, તે યોગીજનો જ જાણે છે. આથી સ્પષ્ટપણે સમજી શકાશે કે યોગી પુરુષોના પારમાર્થિક આનન્દના અનુભવનું એકમાત્ર કારણ, ગ્રન્થિભેદને કરનારું આત્મપરિહતિમદ્ તેમનું જ્ઞાન છે. તેથી જ આનન્દના સુપ્રસિદ્ધ સાધનની ઉપમા દ્વારા તેનું વર્ણન કરાય છે અર્થાત્ તે તે ઉપમાઓ દ્વારા જ્ઞાનનું વર્ણન કરીને તેની સુખસાધનતા જણાવાય છે :
૫૧)
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |