Page Text
________________
તે માનતો નથી. કોઈ વિવક્ષિતને જ વિરુદ્ધસ્વરૂપે માને છે અથવા વર્ણવે છે. તેમ મોહાધીન આત્મા પણ કોઈ વિવક્ષિત જ તે તે પરદ્રવ્યમાં સ્વત્વ કે સ્વકીયત્વનું જ જ્ઞાન કરે છે-તેનું બીજ વર્ણવાય છે :
निर्मलस्फटिकस्येव, सहज रूपमात्मनः ।
अध्यस्तोपाधिसम्बन्धो, जडस्तत्र विमुह्यति ॥४-६॥ “નિર્મળ સ્ફટિકની જેમ આત્માનું રૂપ(સ્વરૂપ) સ્વભાવથી શુદ્ધ છે. પરન્તુ ઉપાધિના સંબન્ધના અધ્યાસ(સતતાભ્યાસ)ના કારણે જડ આત્મા તેમાં મોહ પામે છે. (અર્થાત્ ઉપાધિસહિત સ્વરૂપને સમજે છે.) સંગ્રહનયની અપેક્ષાએ આદ્રવ્યત્વરૂપે આત્મદ્રવ્ય એક જ છે. સ્વભાવથી જ સ્ફટિક જેમ નિર્મળ સ્વચ્છ અને પારદર્શક છે, તેમ આ આત્મદ્રવ્ય પણ નિર્મળજ્ઞાનાદિ અનન્તગુણમય સ્વભાવથી જ શુદ્ધ છે. સ્વપ્રકાશસ્વરૂપ આ આત્મદ્રવ્ય ચિદાનન્દસ્વરૂપ છે. પરન્તુ આત્માનું એ સ્વરૂપ જડે આત્મા જાણી શકતો નથી. પુદ્ગલના સંસર્ગથી કર્મસ્વરૂપ ઉપાધિના સંબન્ધને પ્રાપ્ત કરવાથી અનેક અવસ્થાને પામેલા જડ જવો વસ્તુના સ્વરૂપના જાણકાર ન હોવાના કારણે ઉપાધિના ભાવોમાં મોહ પામે છે. અર્થાત્ ઔપાધિકભાવને જ પોતાનું સ્વરૂપ માની લેતા હોય છે.
સ્ફટિકની પાસે રહેલ લાલ લીલા કાળા પીળા વર્ણવાળાં પુષ્પોના સાન્નિધ્યથી જેમ કોઈ મૂર્ખ માણસ સ્ફટિકને લાલ લીલું કાળું કે પીળું માની લે છે, તેમ વસ્તુના સ્વરૂપને જણાવનારા બોધથી રહિત એવો જીવ; મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય, યોગ કે પ્રમાદાદિના યોગે બન્ધાયેલા એકેન્દ્રિયાદિ જાતિ સ્વરૂપ નામકર્મના ઉદયે પ્રાપ્ત એવી એકેન્દ્રિયાદિ અવસ્થાને લઈને પોતાને એકેન્દ્રિયાદિ સ્વરૂપ માની લે છે. પરંતુ પોતાના સચ્ચિદાનન્દ સ્વરૂપ નિર્મળ શુદ્ધસ્વરૂપને તે જાણતા નથી - આ તેમની મૂર્ખતા છે.
તત્ત્વના જ્ઞાતા તો, ખાણમાં રહેલું રત્ન, મલિન હોય, આચ્છાદિત હોય અને માટીથી યુક્ત હોય તોપણ રત્નના પરીક્ષકો જેમ રત્નસ્વરૂપે જાણી લે છે તેમ આત્માને કર્માદિથી આચ્છાદિત હોવા છતાં અને પ્રકાશ(જ્ઞાનજ્યોતિ)થી વિકલ હોવા છતાં પણ પૂર્ણાનંદ સ્વરૂપ નિર્મળ શુદ્ધરૂપે જાણી લે છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે મૂઢ આત્માઓ
૪૦
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |