Gyansara Prakaran Part 01

SR No.: 006013
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust
Publication Year: 2007
Total Pages: 156
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 30

અસાર અને અકલ્યાણકારિણી મનાય છે. કોઈને દ્રવ્યક્રિયા પરંપરાએ ધર્મનું કારણ બની હોય તો તે એવા આત્માઓને કે જે જીવો દેવમનુષ્યાદિનાં સુખોની કે યશ વગેરેની અભિલાષાથી રહિત છે. માત્ર લોકસંજ્ઞાથી ક્રિયાને કરનારાની ક્રિયાઓ પરંપરાથી પણ ધર્મનું કારણ બનતી નથી. આવી ક્રિયાઓને બિલાડીના સંયમ જેવી વર્ણવી છે. ઉંદર પકડવા માટે શરીર સ્થિર કરી અને કોઈ પણ પ્રકારનો અવાજ કર્યા વિના બિલાડી સ્થિર રહે છે, પરન્તુ તેનો આશય હિંસાનો હોય છે તેવી રીતે પરપદાર્થની અભિલાષાને લઈને અસ્થિરચિત્તવાળા જીવોની દ્રવ્યક્રિયા પરપદાર્થની પ્રાપ્તિ વગેરેના આશયપૂર્વકની હોવાથી કલ્યાણકારિણી નથી- એ વાત અસતી સ્ત્રીના ઉદાહરણથી સ્પષ્ટ રીતે સમજી શકાય છે.
દ્રવ્યક્રિયાની અસારતાને સમજવા એ દષ્ટાન્ત છેલ્લી કક્ષાનું છે. પરંપદાર્થની અભિલાષા થયા પછી એને પરવશ બનેલા આત્માઓ કેટલી નીચી કક્ષાએ પહોંચે છે - એનો ચોક્કસ ખ્યાલ એથી આવી જાય છે. સ્વભાવને પ્રગટ કરવાની ભાવનાથી સાધનાનો પ્રારંભ કરનારા આત્માઓએ પરપદાર્થનો વિચાર પણ કરવો ના જોઈએ. અન્યથા સ્વભાવની સ્થિરતાને પ્રાપ્ત કરવાનું શકય નહિ બને. મન અસ્થિર બન્યા પછી સાધના સ્થિર નહીં રહે- એ યાદ રાખ્યા વિના ચાલે એવું નથી. | મન અસ્થિર હોય તો પણ બાહ્યદષ્ટિએ તો ક્રિયા શુદ્ધ હોવાથી તે ક્રિયાઓએ પોતાનું ફળ આપવું જ જોઈએ ને? આ શક્કાનું સમાધાન કરાય છે :
अन्तर्गतं महाशल्यमस्थैर्यं यदि नोद्धृतम् ।
क्रियौषधस्य को दोषस्तदा गुणमयच्छतः ॥३-४॥ આત્માની અંદર પડેલા અસ્થિરતાસ્વરૂપ મહાશલ્યનો જો ઉદ્ધાર ન થાય તો કિયાસ્વરૂપ ઔષધ ગુણ ન કરે તો ક્યો દોષ છે”? અર્થ કોઈ દોષ નથી. અસ્થિરતા અભ્યન્તર ન દેખાય એવું) શલ્ય છે. આ ભવમાં એને દૂર કરવામાં ન આવે તો આત્માની સાથે તે પરભવમાં પણ જાય છે, તેથી મહાશલ્ય છે. શરીરમાં રહેલો કાંટો વગેરે શલ્ય પરભવમાં જતું નથી. આ ભવમાં એનો અન્ત, શરીરના નાશની સાથે જ થઈ જાય છે. પરન્તુ અસ્થિરતાસ્વરૂપ શલ્ય, એનો નાશ ન થાય તો, પરભવમાં પણ આત્મામાં રહેતું હોવાથી મહાશલ્ય છે. પરપદાર્થને અનુસરનાર જ્ઞાન અને વીર્ય સ્વરૂપ અસ્થિરતા છે, જેને અહીં મહાશલ્ય તરીકે વર્ણવી છે. પરભાવવિષયનું જ્ઞાન
(૨૯)