Page Text
________________
ઉપદેશ ૧૭– કાળ પાક્યા વિના આજ્ઞાયોગ નિષ્ફળ. औषधतुल्यत्वादेवाज्ञायोगस्य कालाकालौ विभावनीयावित्याहઆજ્ઞાગ વધતુલ્ય છે. જેમ ઔષધ ઉચિતકાળે લેવાથી લાભ કરે છે અને અનુચિતકાળે લેવામાં આવે તે લાભ કરવાને બદલે ક્યારેક નુકસાન પણ કરે છે. તેમ આજ્ઞા યુગમાં પણ કાળ અને અકાળ તપાસવા જોઈએ. તે શ્લેક-૬૪ માં દર્શાવ્યું છે
एत्ततो अ एत्थ णेयं कालाकालेहि सहलविहलत्तं । घणमिच्छत्तमकालो कालोऽपुणबंधगाईओ ॥६४॥
કલેકાર્થ – ઔષધની જેમ આજ્ઞાગમાં પણ કાળે સફળતા અને અકાળે નિષ્ફળતા સમજી રાખવી. ગાઢમિથ્યાત્વને સમય અકાળ છે અને અપુનબંધકાદિ દશાનો સમય ગ્ય કાળ છે. ૬૪
___इतश्चौषधतुल्यत्वात् अत्रा=ऽऽज्ञायत्ने कालाकालाभ्यां सफलविफलत्वं ज्ञेयम् । यथा ह्यकालप्रयोगेऽभिनवज्वरादावौषधप्रदान तद्व्याध्युपशमं प्रति अकिञ्चित्करत्वान्निः फलं समधिकबाधाविधायितया विपरीतफलं वा भवति, कालप्रयोगे चानीदृशत्वात् सफलमेव, तथा संसाररोगग्रस्तेष्वप्याज्ञापदानमकाले निष्फलं विपरीतफलं वा, काले तु फलवदेवेति । तत्र को नामाऽकाल; कश्च काल इत्याह-घनं महामेघावलुप्तसकलनक्षत्रादिप्रभाप्रसरभाद्रपदाद्यमावास्यामध्यभागसमुद्भूतान्धकारवन्निबिडं मिथ्या त्वं तत्त्वविपर्यासलक्षणमुपचारात्तत्कालश्चरमपुद्गलपरावर्त्तव्यतिरिक्तशेषपुद्गलपरावर्तलक्षण अकालो भगवदाज्ञौषधप्रयोगे, चरमपुद्गलपरावर्त्तलक्षणस्तु तथाभव्यत्वपरिपाकतो बीजाधानादिषु स्यादपि कालः, अत एव दीक्षाविधानपञ्चाशके यथाप्रवृत्त करणेनापचितदीर्घकर्मस्थितिकतया विशुद्धयमानस्यैव दीक्षाधिकारित्वमुक्तम्- [पंचाशके २।३]
८५"चरमंमि चेव भणिया एसा खलु पोग्गलाण परिअट्टे । सुद्धसहावस्स तहा विज्झमाणस्स जीवस्स" ॥
अत एवाह-कालस्त्वपुनर्बन्धकादिकः अपुनर्बन्धकादिकाललक्षणः, तत्रापुनर्बन्धकः "पावं न तिव्वभावा कुणइ ६" [पंचाशक ३।४] ॥ इत्यादिलक्षणः, आदिशब्दात् मार्गाभिमुखमार्गपतितौ गृह्येते, तत्र मार्गश्चेतसोऽवक्रगमनं भुजंगमनलिकायानतुल्यः स्वरसवाही क्षयोपशमविशेषो हेतस्वरूपफलशुद्धयाभिमुखंस्तत्र पतितः प्रविष्टो भव्यविशेषो मार्गपतित इत्युच्यते, तदादिभावापन्नश्च मार्गाभिमुख इति । एतौ च चरमयथाप्रवृत्तकरणभागभाजावेव । यद्यप्यत्र त्रयोऽप्येकरूपा एव ९५ चरमे चव भणिता एषा खलु पुद्गलानां परावर्तो । शुद्धस्वभावस्य तथा विशुद्धयमानस्य जीवस्य ॥ ९६ पापं न तीव्रभावात् करोति ॥
[शेष पादत्रयमेवम्] ण बहुमण्णइ भवं घोरं । उचियठिई च सेवइ, सव्वत्थ वि अपुणबंधो त्ति ॥
| SR No. | 006002 |
| Book Title | Updesh Rahasya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yashovijay Gani |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 382 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |