Page Text
________________
१३२
ઉપદેશરહસ્ય ગાથા-૬ ૩
છે કે અશુભાનુબંધના વિચ્છેદ માત્ર ભવિતવ્યતાના પરિપાકથી જ સાધ્ય છે. પુરૂષાર્થ સાધ્ય નથી. એટલે અશુભાનુબંધના વર્ઝનમાં ઉદ્યત થવાના ઉપદેશ વ્યર્થ છે. शानु समाधान अर्यु छे
- मां
एसो आणाजता णासह रोगो जहोसहपयत्ता ।
तप्प लत्ते व इमो जुत्तो अब्भासहेउति ॥ ६३॥
શ્લેાકા :- ઔષધ સેવનથી રાગનાશની જેમ આજ્ઞાનુકૂળ પ્રયત્નથી અશુભાનુબંધ નષ્ટ થાય છે. અશુભાનુબ`ધ પ્રબળ હોય તે પણુ અભ્યાસ (પુનઃ પ્રાપ્તિ) હેતુ હેાવાથી આજ્ઞા ગર્ભિત પ્રયત્ન યુક્તિયુક્ત છે. ાા
एषोऽशुभानुबन्धः आज्ञायत्नात् = भगवदाज्ञाया नैरन्तर्यादरसेवनात् नश्यति दृष्टान्तमाहयथा रोग औषधप्रयत्नात् । न खल्वौषधं स्वरूपेणैव रोगव्यवहारच्छेदकर, किन्तु हीनाधिकमात्रापरिहारतदुचितान्नपानादिप्रयत्नसह कृतम्, तथाज्ञायोगोऽपि स्वरूपमात्रान्नाशुभानुबन्धविच्छेदकारी किं त्वनायतनवर्जनसदा यतनसेवनाऽपूर्वज्ञानग्रहणगुरुविनया भ्युत्थानभक्तियशोव । दवैयावृत्त्यतपःसंयमनिरन्तरव्रतानुस्मरणादिप्रयत्नसह कृत एव, अत एव सर्वत्र भगवताऽप्रमाद एव पुरस्कृतः । "चिमणे तल्लेस्से " [ अनु. द्वार - सूत्र २७ ] इत्यादिनाऽप्युपयुक्तस्यैव भावावश्यकाभिधानादनुपयुक्तस्य चास्खलितादिगुणोपेतसूत्रोच्चारणेऽपि द्रव्यावश्यका) प्रच्यवात् । यदि चाद्याप्य शुभानुबन्धो न व्यवच्छिन्नस्तदाज्ञायत्नोऽपि न लब्ध एवेत्यनुमीयते न हि कारणं स्वकार्य' मनुत्पादयत् स्वरूपमेव लभते, निश्चयतस्तस्य कुर्ब द्रूपत्वात् ।
नन्वेवं प्राचीनाज्ञापालनस्य निष्फलत्वमा पद्येतेत्यत आह-तत्प्रबलत्वेऽपि = अशुभानुबन्धस्य निकाचितत्वेनोपक्रमणायोग्यत्वेऽप्यागन्तुकप्रमादयोगेनातिवृद्धत्वेऽपि वा आज्ञायत्नोऽभ्यासहेतुः औषधयत्न इव कुतोऽपि प्रमादात् क्रियोपचारे जातेऽनुभूते च तत्फले वेदना सहनलक्षणे पुनस्तत्प्राप्ति - हेतुरिति, युक्त = आश्रयणीयः, तदिदमुक्तम् – [ पंचाशक ३-२४]
८४.०
'खाओवसभिगभावे दढजत्तकयौं सुहं अणुठ्ठाणं । परिवडिअं पि य हुज्जा पुणो वि तब्भाववुद्धिढकरं " ॥ अत्र स्वोत्तरसजातीयाज्ञायोगे आज्ञायोगो हेतुः प्रतिबन्धकाभावश्च सहकारीत्यादि विवेचितमन्यत्र ॥६३॥
તાત્પર્યા :- અશુભાનુબંધને વિચ્છેદ માત્ર નિયતિપરિપાક સાધ્ય છે તે વાત ખરાખર નથી. જિનાજ્ઞાનું આદર-બહુમાનપૂર્વક દીર્ઘકાળ સુધી લગાતાર પાલન કરવાથી અશુભાનુબંધ પણ તૂટે છે. દા.ત ઔષધના સેવનથી રાગના વિનાશ થાય છે. આશય એ છે કે ઔષધ લેવા માત્રથી રાગને તાત્કાલિક વિનાશ થઈ જતા નથી. પરતુ ઔષધ આછું-વધારે ન લેવાઈ જાય તેની સાવધાની રાખવાથી તેમ જ હિતકર પથ્ય પરિમિત અન્ન-પાનાનુિ ९३ तच्चित्तस्तन्मनास्तल्लेश्यः ॥
९४ क्षायोपशमिकभावे दृढयत्नकृत शुभमनुष्ठानम् । परिवतितमपि च भवेत् पुनरपि तद्भाववृद्धिकरम् ॥
८३८
| SR No. | 006002 |
| Book Title | Updesh Rahasya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yashovijay Gani |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 382 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |