________________
૧૪
શ્રી રણછોડદાસજી બાપુ-ચિત્રકૂટ
ઈ. સ. ૧૯૫૪માં શ્રી ગુરુદેવ જામનગર ગયા હતા. ત્યાં ૭૨૦ દિવસ સુધી કરેલા ‘કાષ્ઠમૌન તપ’ની વાત અનોખી જ છે. ચંચળચિત્તના તમામ વિકારોને શમાવી કાષ્ઠવત્ એટલે કે જડવત્ થઈ જવું એનું નામ ‘કાષ્ઠમૌન. મન પર પૂરેપૂરો કાબૂ હોય, જીભ પોતાના વશમાં હોય, અણુ અણુમાં વિશ્વના સર્જકને નિહાળતા હોય અને મોહ, માયા, મમતા, રાગ, દ્વેષથી જે પર હોય એવા મહાપુરુષ જ આવું કાષ્ઠૌન તપનું વ્રત પાળી એકાંત સેવી શકે. સમગ્ર વિશ્વના કલ્યાણ માટે આવું કઠોરતપ એમણે કર્યું.
એમની ઉંમર સંબંધેનું રહસ્ય આજ સુધી અણઉકેલ રહ્યું છે. દેખાવમાં એ ૮૦-૯૦ વર્ષ જેટલા લાગતા. જિજ્ઞાસુઓ આ અંગે તર્ક કરતા. કોઈક હિંમત કરીને એમને પૂછી પણ બેસતા. ત્યારે આટલું જ કહેતા:
“ઉંમર અને જન્મ વિશેની સાચી હકીકત મેળવવાથી તમને શો લાભ થવાનો છે ? હું જેવો છું તેવો તમે મને જોઈ રહ્યા છો. એને આધારે તમારા જન્મ-જીવનને સફળ કરો.
‘‘માનો કે કદાચ હું કોઈને એમ કહું કે મેં બાદશાહ અકબરને, નૂરજહાંને કે તુલસી-કબીરને આ શરીરથી જોયાં છે. ક્લાઈવ, બાજીરાવ, નાના ફડનવીસ અને લક્ષ્મીબાઈને જોયાં છે અથવા તો પાંચસો વર્ષ પહેલાં આ શરીર પેદા થયું હતું તો આ વાત પર કોને વિશ્વાસ બેસશે? એટલે ભૂતકાળની વાતો જાણવા માટે ઉત્સુક ન થતાં વર્તમાનમાંથી જ યથાશક્તિ યથાબુદ્ધિ ગ્રહણ કરો.
‘‘સાચી વાત તો એ છે કે મૃત્યુ પહેલાં જ જે મરી જાય છે એની વળી ઉંમર શી ? ઉંમરને નહીં કાર્યને જુઓ. જીવનમાં આદર્શ કેટલો છે એ જુઓ.''
