________________
પંડિચેરી આગમન અને નિવાસ ૪૩ ચાર જણાનો સાથે બંધાયો અને તેઓથી શક્ય તેટલી શ્રી અરવિંદની સેવાસરભરા તેઓ કરતા રહ્યા.
ઈ. સ. ૧૯૧થી ૧૯૧૨ સુધીનું જીવન ઘણું કઠિન હતું. શંકર ચેટ્ટીના ઘરમાં મની અને વિજય બેમાંથી એક કે બંને શ્રી અરવિંદ માટે ચાનો એક કપ બનાવી આવતા. બપોરે ચેટ્ટીના ઘરમાં થતાં ભાત, શાક, રસમ અને સંભાર એટલું ભોજનમાં મળતું. સાંજે શ્રી અરવિંદ પાયસનો એક કપ લેતા, શ્રી અરવિંદને સૂવા માટે પાતળી પથારી હતી. એમના સાથી જમીન પર જ સૂઈ જતા.
શ્રી અરવિંદ કોઈને પણ ખાસ મળતા નહીં અને પોતે પોતાની યોગસાધનામાં નિર્મમ અને નિશ્ચલ, સ્થિત રહેતા. આ જ દિવસોમાં એકસામટા તેમણે ૨૩ દિવસના નકોરડા ઉપવાસ કર્યા હતા. આ ઉપવાસ દરમિયાન તેમની માનસિક અને પ્રાણની શક્તિ પૂરેપૂરી સમર્થ રહી હતી. વળી તેઓ રોજના આઠ કલાક ચાલતા હતા તોયે તેમને થાક નહોતો લાગતો. અને ૨૩ દિવસને અંતે ઉપવાસ છોડ્યા ત્યારે, પ્રવાહી લઈને પછી ખોરાકનું પ્રમાણ વધારતા જતા. ઉપવાસ નહોતા છોડ્યા પરંતુ સામાન્ય રીતે ભોજન લઈએ તેમ ભોજન લઈ ઉપવાસત્યાગ કરેલો.
શંકર ચેટ્ટીના ઘરમાંથી પછી તેઓ સુંદર ચેટ્ટીનું મકાન ભાડે રાખીને રહેલા અને ઈ. સ. ૧૯૨૨ સુધી સમયે સમયે ઘરો બદલતા રહેલા.
ઈ. સ. ૧૯૧૨થી ૧૯૧૪ સુધીના શ્રી અરવિંદના પોંડિચેરી નિવાસના એક બાહ્યાંગ પર ઊડતી નજર ફેરવીએ તો ચિત્ર કંઈક આવું છે:
