________________
૩૫
બંગાળમાં સત્ય સુધી, મૃત્યુ પામશે અને અહીંથી વિદાય લેશે તે પછી લાંબા સમય સુધી, તેને દેશભક્તિના કવિ તરીકે, રાષ્ટ્રવાદના પયગંબર તરીકે અને માનવતાના પ્રેમી તરીકે નિહાળવામાં આવશે. એ મૃત્યુ પામશે અને અહીંથી વિદાય લેશે તે પછી લાંબા સમય સુધી, તેના શબ્દો માત્ર ભારતભરમાં જ નહીં, પણ સમુદ્રો અને દેશની પેલે પાર પડઘાતા રહેશે. ફરી ફરીને પડઘાતા રહેશે. માટે હું કહું છું કે એના જેવી સ્થિતિનો આ મનુષ્ય આ • કોર્ટના ન્યાયાસન આગળ ખડો છે એટલું જ નહીં, એ ઇતિહાસની હાઈકોર્ટના ન્યાયાસન આગળ ખડો છે.'' છેવટે કોર્ટનો ચુકાદો આવ્યો. શ્રી અરવિંદ અને બીજા થોડા છૂટ્યા. બીજાઓને સજા ફરમાવવામાં આવી. શ્રી અરવિંદના નાના ભાઈ બારીન અને ઉલ્લાસકરને ફાંસીની સજા ફટકારાઈ.
અલીપુર બૉમ્બ કેસનું આખુંયે પ્રકરણ અને એક વર્ષનો કારાવાસ શ્રી અરવિંદના જીવનનું એક અદ્દભુત પરિવર્તન કરવાને માટે જ જાણે કે નિર્માયેલાં હતાં.
આ કારમી વ્યથા અને પીડાના દારુણ બાહ્ય અનુભવ પાછળ, જેલની તોતિંગ ઊંચી દીવાલની પાછળ કોઈક જુદી જ ઘટના આકાર લઈ રહી હતી. પેલું અચિંત્ય વ્યાપક તત્વ કે જેમાં શ્રી અરવિંદની અપ્રતિમ નિષ્ઠા એકાકાર થઈ ગઈ હતી અને જેની દોરવણી નીચે પોતાના સમસ્ત જીવનને તેમણે ધરી દીધું હતું તે પરમતત્ત્વ જ જાણે કે એક નવા સાક્ષાત્કારના રાજ્યાભિષેક માટે જેલની એકાંત કોટડીમાં તેમને ખેંચી લાવ્યું
હતું.
