________________
૧૮
મહર્ષિ અરવિંદ જગાવવો અને ક્રાંતિની મશાલ ઠેર ઠેર ભભૂકી ઊઠે તે માટે ગુપ્ત મંડળો સ્થાપી બ્રિટિશ સલ્તનતને ઉથલાવવાના કાર્યક્રમના પણ તે પ્રણેતા અને પ્રેરક રહ્યા હતા. બંગાળી યુવાન જતીન્દ્રનાથ બેનરજી અને એમના જ નાના ભાઈ બારીન્દ્ર વગેરેને તે કામ માટે તેમણે તૈયાર કર્યા. વડોદરાના નિવાસ દરમિયાન અવારનવાર રજાઓમાં તેમનું બંગાળ જવાનું થતું અને ત્યાં પણ ગુપ્ત ક્રાંતિકારી મંડળો સ્થપાઈ ચૂક્યાં હતાં.
જેને રાષ્ટ્રવ્યાપી આંદોલનનું “બાઈબલ કહી શકાય તે ‘ભવાની મંદિર' યોજનાનો મેનિફેસ્ટો પણ તેમણે પોતે અહીં જ આ સમયગાળામાં તૈયાર કરેલો. સ્વદેશપ્રેમ અને સ્વતંત્રતાની સિદ્ધિના લક્ષ્યને મૂર્તિમંત કરતા એ મહાવચનની એક જ કંડિકા આ પુસ્તિકા માટે બસ થશેઃ
““આપણે જેમ જેમ વધુ ઊંડા ઊતરીશું તેમ તેમ આપણને વધુ ને વધુ ખાતરી થશે કે આપણામાં માત્ર એક જ વસ્તુની ઊણપ છે અને અન્ય કોઈ પણ વસ્તુ કરતાં પ્રથમ આપણે એને જ પ્રાપ્ત કરવાની છે. અને એ વસ્તુ છે શક્તિ, શારીરિક શક્તિ, માનસિક શક્તિ, નૈતિક શક્તિ. અને આ સર્વ કરતાંય સવિશેષ તો આધ્યાત્મિક શક્તિ. આ આધ્યાત્મિક શકિત જ બીજી સર્વ શક્તિઓનું એક અખૂટ અને અવિનાશી એવું મૂળ છે. આપણામાં જો શક્તિ હશે તો બીજી સર્વ વસ્તુઓ આપણને સહેલાઈથી અને સ્વાભાવિક રીતે જ મળી આવશે. શક્તિ વિનાના આપણે સ્વપ્નમાં વિહરતા માણસો જેવા બની ગયા છીએ. સ્વપ્નમાં માણસોને હાથ હોય છે પણ તે કશું પકડી શકતા નથી કે મારી શકતા નથી. . . . હિદે બચવું હોય તો દેશમાં ધસમસતાં, ઊછળતાં મોજાંઓવાળા શક્તિ પ્રવાહો વહેવડાવવા જોઈએ.''
