________________
૧૦.
મહર્ષિ અરવિંદ પાછળ ઢાંકી જ દેવાનું રહે. ઘટનામાત્રની પાછળ સક્રિય રહેલી પેલી રહસ્યમય શક્તિનો આપણે જ્યાં સુધી પરિચય પામવા જાગ્રત થતા નથી ત્યાં સુધી જીવનનો સાચો અર્થ, જીવનનો સાચો હેતુ આપણે પામી શકતા નથી.
શ્રી અરવિંદ જે અવતારી કાર્ય કરવાને આવ્યા હતા તે કાર્યની અનેકમુખી સાર્થકતા તરફ જ તેમના જીવનનો એક એક તાંતણો તેમને ગર્ભિત પણ સુનિશ્ચિતપણે દોરી જતો હતો. આજે હવે
જ્યારે તેઓ સ્થૂળ દેહમાં નથી ત્યારે તેમણે જ આપેલા “જ્ઞાન-પ્રકાશમાં' આપણે ઘટનાઓ અને તેના વિકાસને સમજવા પ્રયત્ન કરીએ.
સામાન્ય અને ઉપલક દષ્ટિએ જોઈએ તો શ્રી અરવિંદનું શ્રીમંત સયાજીરાવને ઇંગ્લેંડમાં મળવું અને ભારત આવતાં પહેલાં તેમનું નોકરી અર્થે વડોદરા જવાનું નક્કી થવું એ ઘટનામાં કોઈ વિશેષતા કે વિસ્મય દેખાતાં નથી. ઊલટું એમ લાગે કે શ્રીમંત સયાજીરાવ અને શ્રી અરવિંદ ઇંગ્લેંડમાં મળે એ સાવ સ્વાભાવિક છે. ભારતનાં દેશી રજવાડાંના રાજાઓ તો વિલાયત વખતોવખત જતા-આવતા હતા. બલકે ત્યાં ઘણા તો પડ્યાપાથર્યા પણ રહેતા હતા અને શ્રી અરવિંદ આઈ. સી. એસ.ની પરીક્ષા પૂરી નહીં કરી શક્યા અને તેમનો સંજોગવશાત્ મહારાજા સાથે મેળાપ થયો તો પછી વડોદરામાં નહીં તો બીજે ક્યાં તેમને નોકરી મળી શકે?
પરંતુ તો પછી સવાલ એ ઊઠે કે હિંદમાં તો તે સમયે પાંચસો ઉપરાંત દેશી રાજવાડાં હતાં અને તેમાંના ઘણાખરા રાજવીઓ વિલાયતમાં પડ્યાપાથર્યા રહેતા હતા તે પછી બીજા કોઈ નહીં અને શ્રીમંત સયાજીરાવ સાથે જ તેમનો સંબંધ જોડાય એવા
